อนุภาคและความหมายของตัวละครจากนิทานพื้นบ้าน เรื่อง “พญาปลา” และ “นางปู” กับภาพวิถีชุมชน กลุ่มชาติพันธุ์ปอร์ในกัมพูชา
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ภาพวิถีชุมชนและความหมายของตัวละครสัตว์น้ำที่สัมพันธ์กับภาพวิถีชุมชนโดยใช้แหล่งข้อมูลนิทานพื้นบ้านกลุ่มชาติพันธุ์ปอร์ในประเทศกัมพูชา จำนวน 2 เรื่อง คือเรื่อง “พญาปลา” และ “นางปู” ที่คณะผู้วิจัยแปลจากต้นฉบับภาษาเขมร
ผลการศึกษาพบว่า บทบาทตัวละครสัตว์น้ำที่ปรากฏในนิทานเป็นตัวละครปลาและปูซึ่งเป็นสัตว์จากแหล่งน้ำที่พบได้ทั่วไปในธรรมชาติและสัมพันธ์กับการเป็นอาหารในวิถีการดำรงชีวิต และการสื่อสารภาพวิถีชุมชนและความหมายจากนิทานเรื่อง “พญาปลา” และ “นางปู” มี 4 ประการ ได้แก่ 1) ภาพวิถีชุมชนแบบเกษตรกรรมของกลุ่มชาติพันธุ์ปอร์
2) ภาพวัฒนธรรมประเภทวัตถุธรรมของชุมชน 3) ภาพของพื้นที่แหล่งน้ำในฐานะพื้นที่สำคัญทางธรรมชาติของชุมชน และ 4) ภาพสะท้อนและความหมายตัวละคร “พญาปลา” และ “นางปู” ในฐานะตัวแทนอำนาจจากธรรมชาติที่ให้คุณและโทษ การดำรงสถานะอำนาจเหนือธรรมชาติที่สามารถบันดาลความมั่งคั่งและความสูญเสียได้ นัยความหมายจึงชี้ให้เห็นการให้ความสำคัญกับวิถีชุมชนของกลุ่มชาติพันธุ์ปอร์ที่ผูกพันกับการเกษตรกรรมและการจับสัตว์น้ำเพื่อดำรงชีพ และแฝงนัยการเคารพต่อธรรมชาติสื่อสารไว้ในนิทานที่เล่าขานในชุมชนอีกด้วย
Article Details
เอกสารอ้างอิง
จารุวรรณ ธรรมวัตร. (2522). ลักษณะวรรณกรรมอีสาน. มหาสารคาม: มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
บุษบา บัวสมบูรณ์. (2542). ข้อสังเกตเกี่ยวกับการผูกนิทานภูมินามของเขมร. ภาษา-จารึก ฉบับ 6: คุรุบูชา คุรุรำลึก. ภาควิชาภาษาตะวันออก คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร. น. 233-245.
ประคอง นิมมานเหมินท์. (2545). นิทานพื้นบ้านศึกษา. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: โครงการเผยแพร่ผลงานวิชาการ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ประยูร ทรงศิลป์ และทรงธรรม ปานสกุณ. (2558) แหล่งประวัติศาสตร์และโบราณคดีในนิทานพื้นบ้านเขมร. วารสารวิชาการ Veridian E-Journal, Silpakorn University สาขามนุษยศาสตร์ สังคมศาสตร์และศิลปะ. 8(2), น. 2616-2629.
ประยูร ทรงศิลป์, ผู้แปล. (2540). ประชุมเรื่องตำนานและนิทานพื้นบ้านเขมร ภาคที่ 1-9. กรุงเทพฯ: ภาควิชาภาษาไทย คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ สถาบันราชภัฎธนบุรี.
วรรณะ สอน และราชันย์ นิลวรรณาภา. (2563). ปรอจุมเรืองเพรงแขมร์: ภาพแทนธรรมชาติในนิทานพื้นบ้านเขมร. วารสารสังคมศาสตร์และมานุษยวิทยาเชิงพุทธ. 5(8), น. 196-210.
วิชชุกร ทองหล่อ. (2542). กระต่ายในนิทานพื้นบ้านเขมร. ภาษา-จารึก ฉบับ 6: คุรุบูชา คุรุรำลึก. ภาควิชาภาษาตะวันออกคณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร. น. 247-253.
ศรัณยา หล่อมณีนพรัตน์. (2548). ศึกษารูปแบบเรือนพื้นถิ่นและภูมิทัศน์ในบริเวณที่พักอาศัยของเกษตรกรชาวเขมรในบริเวณเกาะแด็ช จังหวัดกันดล ประเทศกัมพูชา. กรุงเทพฯ: ภาควิชาภูมิสถาปัตยกรรม คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
เสาวลักษณ์ อนันตศานต์. (2538). นิทานพื้นบ้านเปรียบเทียบ. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยรามคำแหง.
อารียา หุตินทะ. (2551). แนวคิดเรื่องกุลสตรีในนวนิยายของนักเขียนสตรีเขมร. วิทยานิพนธ์ปริญญาอักษรศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวรรณคดีและวรรณคดีเปรียบเทียบ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
Eberhard, David M., Gary F. Simons, Charles D. Fennig. (eds.) (2024). Ethnologue: Languages of the World. 27th edition. Dallas, Texas: SIL International.
Google Earth. (n.d.). [Google map of Southeast Asia Continent]. Retrieved June 05, 2024, from https://earth.google.com/web/@14.66502196,102.38869937,349.83504041a,1676328.35113406d,35y,0h,0t,0r/data=CgRCAggBOgMKATBKDQj___________8BEAA
Richard M. Dorson, ed. (1972). Folklore and folklife: An introduction. Chicago: The University of Chicago Press.
Thompson, S. (1989). Motif - Index of Folk Literature: A classification of Narrative Elements in folktales, ballads, myths, fables, mediaeval romances, exempla, fabliaux, Jest-book and local legends. Bloomington: Indiana University Press.
ផ្នែកភាសានិងភាសាវិទ្យា និង ផ្នែកអក្សរសាស្ត្រនិងអក្សរសិល្ប៍. (2017). ភាសា និង អក្សរសិល្ប៍ជនជាតិព័រ. ភ្នំពេញ: រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា វិទ្យាស្ថានភាសាជាតិ.
អ្នកស្រី កែវ ណារុំ. (2011). រឿងព្រេងខ្មែរលើ. ភ្នំពេញ: គ្រឹះស្ថានបោះ ពុម្ពផ្សាយនគរវត្ត.
