วารสารภาษาและวรรณคดีไทย

บทบรรณาธิการ

ธานีรัตน์ จัตุทะศรี — Wed, 27 Dec 2023 00:00:00 +0700

คำไทย-คำเทศ

ชัยรัตน์ พลมุข, อัสนี พูลรักษ์ — Wed, 27 Dec 2023 00:00:00 +0700

คำยืมภาษาไทยในวรรณคดีเขมรเรื่องรามเกียรติ์:

ชาญชัย คงเพียรธรรม — Wed, 27 Dec 2023 00:00:00 +0700

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาคำยืมภาษาไทย รวมทั้งหน้าที่ของคำยืมเหล่านั้นที่ปรากฏในวรรณคดีเขมรเรื่อง รามเกียรติ์ ตอนไวยราพณ์ร่ายมนต์สะกดเอาพระรามไปได้ ผลการศึกษาพบว่า คำยืมภาษาไทยที่พบในตอนดังกล่าวของวรรณคดีเขมรเรื่องรามเกียรติ์ มีจำนวน 39 คำ จำแนกโดยใช้ความหมายเป็นเกณฑ์ได้ 4 หมวด ได้แก่ 1) คำศัพท์ที่เกี่ยวกับชีวิต สามารถแบ่งออกเป็น 3 กลุ่มย่อย คือ 1.1) คำศัพท์ที่เกี่ยวกับอวัยวะในร่างกาย 1.2) คำศัพท์ที่เกี่ยวข้องกับการกระทำทางกาย และ 1.3) คำศัพท์ที่เกี่ยวข้องกับการกระทำทางใจ 2) คำศัพท์ที่เกี่ยวข้องกับสังคมและวัฒนธรรม สามารถแบ่งออกเป็น 6 กลุ่มย่อย คือ 2.1) คำเรียกขาน 2.2) คำเรียกดินแดน 2.3) คำเรียกเรื่องราวที่เกิดขึ้น 2.4) ข้าวของเครื่องใช้ในชีวิตประจำวัน 2.5) เพลงหน้าพาทย์ 2.6) ตำแหน่งขุนนางในราชสำนัก 3) คำศัพท์ที่เกี่ยวกับธรรมชาติ สามารถแบ่งออกเป็น 3 กลุ่มย่อย คือ 3.1) แร่ธาตุ 3.2) ธรรมชาติที่รับรู้ได้ด้วยประสาทสัมผัสทั้ง 5 และ 3.3) สภาพธรรมชาติที่แสดงลักษณะทางกายภาพของคน สัตว์ สิ่งของ และ 4) คำศัพท์เบ็ดเตล็ด สามารถแบ่งออกเป็น 3 กลุ่มย่อย คือ 1) คำบอกจำนวน 2) คำบอกหมวดหมู่ 3) คำบอกตำแหน่ง ส่วนหน้าที่ของคำยืมภาษาไทย มี 3 ประการ คือ เขมรยืมไปใช้เป็นคำสามัญ ใช้เป็นคำสื่อถึงสถานภาพและความสัมพันธ์ของตัวละคร และใช้สร้างความงามทางวรรณศิลป์

กลวิธีการปฏิเสธคำแนะนำของผู้เรียนภาษาไทยชาวจีน:

รุย หลิว, ประไพพรรณ พึ่งฉิม — Wed, 27 Dec 2023 00:00:00 +0700

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากลวิธีการตอบปฏิเสธคำแนะนำของผู้เรียนภาษาไทยชาวจีน โดยเปรียบเทียบกับผู้พูดภาษาไทยและผู้พูดภาษาจีนกลาง ผลการวิจัยพบว่า กลวิธีที่ผู้เรียนภาษาไทยชาวจีนนิยมเลือกใช้ในการตอบปฏิเสธคำแนะนำ 3 อันดับแรก ได้แก่ กลวิธีการให้เหตุผล กลวิธีการขอบคุณ และกลวิธีการปฏิเสธคำแนะนำแบบตรงไปตรงมา ส่วนผู้พูดภาษาไทยนิยมเลือกใช้กลวิธีการให้เหตุผล กลวิธีเกี่ยวกับทางเลือก และกลวิธีการขอบคุณตามลำดับ สำหรับผู้พูดภาษาจีนกลางนิยมเลือกใช้กลวิธีการให้เหตุผลมากที่สุด และนิยมเลือกใช้กลวิธีการปฏิเสธคำแนะนำแบบตรงไปตรงมา และกลวิธีการขอบคุณเป็นอันดับสอง ส่วนกลวิธีที่นิยมเลือกใช้เป็นอันดับสาม คือ กลวิธีเกี่ยวกับทางเลือก นอกจากนี้ ยังพบว่าผู้เรียนภาษาไทยชาวจีนมีการใช้กลวิธีการตอบปฏิเสธหลากหลายกว่าผู้พูดภาษาไทยและผู้พูดภาษาจีนกลาง ในด้านการปรากฏร่วมของกลวิธีพบว่า ผู้เรียนภาษาไทยชาวจีนใช้กลวิธีร่วมกันเพื่อปฏิเสธมากกว่าผู้พูดภาษาไทยและผู้พูดภาษาจีนกลาง

การสืบทอดและสร้างสรรค์แนวคิดเฉลิมพระเกียรติพระมหากษัตริย์ในบทอาศิรวาทในสิ่งพิมพ์รายคาบไทยสมัยรัชกาลที่ 5 ถึงรัชกาลที่ 8

ปารเมศ อภัยฤทธิรงค์, อาทิตย์ ชีรวณิชย์กุล — Wed, 27 Dec 2023 00:00:00 +0700

บทความนี้มุ่งศึกษาแนวคิดเฉลิมพระเกียรติพระมหากษัตริย์ในบทอาศิรวาทในสิ่งพิมพ์รายคาบสมัยรัชกาลที่ 5 ถึงรัชกาลที่ 8 จำนวน 30 ชื่อเรื่อง รวม 235 สำนวน ผลการศึกษาพบว่า บทอาศิรวาทซึ่งเป็นบทร้อยกรองขนาดสั้นที่แต่งขึ้นเพื่อเฉลิมพระเกียรติและถวายพระพรพระมหากษัตริย์รวมทั้งพระบรมวงศานุวงศ์ในโอกาสสำคัญ มีการสืบทอดแนวคิดเฉลิมพระเกียรติพระมหากษัตริย์ที่มีมาแต่เดิม ทั้งแนวคิดตามคติศาสนา ได้แก่ ธรรมิกราชา โพธิสัตวราชา จักรพรรดิราชา และเทวราชา แนวคิดพระมหากษัตริย์ผู้ทรงพระปรีชาสามารถด้านการปกครองและศาสตร์ต่าง ๆ รวมถึงแนวคิดพระมหากษัตริย์ทรงเป็นผู้บำเพ็ญพระราชกรณียกิจเพื่อประชาราษฎร ขณะเดียวกันก็มีการนำแนวคิดเฉลิมพระเกียรติที่มีมาแต่เดิมมาตีความใหม่ให้สอดคล้องกับบริบทสังคม นอกจากนี้ยังมีการนำเสนอแนวคิดใหม่ เช่น พระมหากษัตริย์ทรงเป็นผู้นำบ้านเมืองเข้าสู่โลกสมัยใหม่และเป็นพระประมุขของชาติตามรัฐธรรมนูญ การศึกษานี้แสดงให้เห็นถึงความสำคัญของบทอาศิรวาทในสิ่งพิมพ์รายคาบสมัยรัชกาลที่ 5 ถึงรัชกาลที่ 8 ในฐานะวรรณคดีเฉลิมพระเกียรติสมัยใหม่ที่สะท้อนแนวคิดเกี่ยวกับพระมหากษัตริย์ที่สัมพันธ์กับยุคสมัยและความสัมพันธ์ระหว่างพระมหากษัตริย์กับประชาชน

ภาพของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยในเรื่องเล่าความทรงจำประเภทวรรณคดีและเกร็ดประวัติศาสตร์

ปัทมา ฑีฆประเสริฐกุล, ทศพล ศรีพุ่ม — Wed, 27 Dec 2023 00:00:00 +0700

พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยทรงเป็นที่จดจำในปัจจุบันในฐานะศิลปินเอก กระนั้นยังมีเรื่องเล่าต่าง ๆ ที่ถ่ายทอดภาพของพระองค์ในลักษณะอื่น บทความวิจัยนี้จึงมุ่งศึกษาการนำเสนอภาพของพระองค์ในเรื่องเล่าความทรงจำ 2 ประเภท ได้แก่ วรรณคดี 7 เรื่อง และเกร็ดประวัติศาสตร์ 17 เรื่อง ผลการศึกษาพบว่า ตัวบทวรรณคดีเสนอภาพ 4 ภาพ ได้แก่ ภาพกษัตริย์นักรบ ภาพกษัตริย์ผู้เป็นที่เคารพของนานาชาติ ภาพกษัตริย์ศิลปินผู้ทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม และภาพกษัตริย์ผู้ทรงสิทธิธรรม ภาพเหล่านี้มีลักษณะร่วมกันคือ แสดงภาพกษัตริย์ในอุดมคติตามขนบการยอพระเกียรติ แต่เหตุการณ์ที่นำเสนอมีความแตกต่างกัน สะท้อนให้เห็นความเปลี่ยนแปลงเกี่ยวกับคติกษัตริย์และมุมมองด้านความสัมพันธ์กับต่างชาติ ส่วนตัวบทเกร็ดประวัติศาสตร์นำเสนอภาพ 2 ภาพ ได้แก่ ภาพชายหนุ่มผู้มีความรักร้อนแรง และภาพผู้สืบสายเลือดแห่งบรมราชจักรีวงศ์ ด้านหนึ่ง ภาพกลุ่มนี้สอดคล้องกับจุดเด่นของเกร็ดประวัติศาสตร์ที่เน้นเรื่องราวส่วนตัวในราชสำนัก ขณะเดียวกันก็สะท้อนการเน้นคติ “อุภโตสุชาติ” และอิสริยยศเจ้าฟ้า เรื่องเล่าความทรงจำทั้ง 2 ประเภทจึงแสดงความสำคัญของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยต่อสังคมไทย และสะท้อนว่าความทรงจำที่มีต่อพระองค์นั้นก็ยึดโยงอยู่กับความรู้สึกนึกคิดของคนไทยที่เปลี่ยนไปในแต่ละยุคสมัยด้วย