นิตยสารบทบัณฑิตย์

บทวิเคราะห์คำพิพากษาศาลฎีกา คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 128/2566 ที่ 2354/2566 ที่ 3643/2566 และที่ 3098/2566

ศาสตราจารย์พิเศษไพโรจน์ วายุภาพ — Tue, 24 Sep 2024 00:00:00 +0700

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและวิเคราะห์หลักกฎหมายตามบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ที่ปรากฏในคำพิพากษาศาลฎีกาที่ 128/2566 ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งที่ปรากฏในคำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2354/2566 และประมวลกฎหมายอาญาที่ปรากฏในคำพิพากษาศาลฎีกาที่ 3643/2566 และคำพิพากษาศาลฎีกาที่ 3098/2566

ระหว่างพิจารณาโจทก์ทำสัญญาประนีประนอมยอมความกับจำเลยที่ 1 เพื่อระงับข้อพิพาท กรณีนี้จะทำให้หนี้กู้ยืมเดิมระงับไปหรือไม่ และจำเลยที่ 2 ซึ่งเป็นผู้จัดการมรดกของผู้ค้ำประกันจะยกเหตุการทำสัญญาประนีประนอมยอมความระหว่างโจทก์และจำเลยที่ 1 ดังกล่าวขึ้นเป็นข้อต่อสู้ให้ตนไม่ต้องรับผิดได้หรือไม่ อย่างไร ผู้เขียนมีข้อสังเกตเกี่ยวกับการปรับบทประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ในประเด็นนี้ตามคำวินิจฉัยในคำพิพากษาศาลฎีกาที่ 128/2566

คดีเดิม ศาลยกฟ้องโจทก์ด้วยเหตุที่โจทก์มีหนังสือบอกกล่าวไปยังจำเลยซึ่งเป็นผู้ค้ำประกันเกินหกสิบวันนับแต่วันที่ลูกหนี้ผิดนัด ต่อมา โจทก์ได้แก้ไขข้อบกพร่องดังกล่าวโดยบอกกล่าวไปจำเลยและยื่นฟ้องจำเลยเข้ามาเป็นคดีใหม่อีก ดังนี้ ฟ้องโจทก์คดีหลังจะเป็นฟ้องซ้ำกับคดีก่อนตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 148 หรือไม่ อย่างไร ผู้เขียนมีข้อสังเกตเกี่ยวกับการเหตุผลตามคำวินิจฉัยในคำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2354/2566

คำว่า “วัตถุใด ๆ” ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 220 วรรคหนึ่ง จะมีความหมายถึงเพียงว่าวัตถุที่ถูกกระทำให้เกิดเพลิงไหม้นั้นจะต้องเป็นของผู้กระทำให้เกิดเพลิงไหม้เท่านั้นหรือไม่ ศาลฎีกาได้วินิจฉัยและผู้เขียนได้มีข้อสังเกตเกี่ยวกับคำวินิจฉัยดังกล่าวในคำพิพากษาศาลฎีกาที่ 3643/2566

การที่พนักงานสอบสวนมีคำสั่งให้จำเลยในฐานะผู้ต้องหาในความผิดลหุโทษพิมพ์ลายนิ้วมือเพื่อตรวจสอบประวัติอาชญากรรม แต่จำเลยไม่ปฏิบัติตามคำสั่งจะเป็นความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 368 หรือไม่ ผู้เขียนมีข้อสังเกตเป็นความเห็นที่แตกต่างจากคำวินิจฉัยในคำพิพากษาศาลฎีกาที่ 3098/2566

บก.บอกกล่าว

ดร.สุรสิทธิ์ แสงวิโรจนพัฒน์ — Tue, 24 Sep 2024 00:00:00 +0700

ปัญหาทางกฎหมายเกี่ยวกับวัตถุแห่งคดีในการให้สิทธิบุคคลที่ถูกละเมิดสิทธิและเสรีภาพยื่นคำร้องต่อศาลรัฐธรรมนูญตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 213

สถิตพร เรืองจันทร์, ดร.ดลนภา นันทวโรไพร — Tue, 24 Sep 2024 00:00:00 +0700

ระบบการร้องทุกข์ทางรัฐธรรมนูญเป็นกลไกในการคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของบุคคลที่ถูกกระทำละเมิดให้เป็นไปตามหลักประกันความเป็นกฎหมายสูงสุดของรัฐธรรมนูญ โดยบุคคลซึ่งถูกกระทำละเมิดสิทธิหรือเสรีภาพอันเกิดจากการกระทำของรัฐสามารถใช้สิทธิยื่นคำร้องโดยตรงต่อศาลรัฐธรรมนูญได้ ตามมาตรา 213 ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ทั้งนี้ ตามหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขที่บัญญัติไว้ในพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยวิธีพิจารณาของศาลรัฐธรรมนูญ เมื่อพิจารณาวัตถุแห่งคดีในการใช้สิทธิยื่นคำร้องโดยตรงต่อศาลรัฐธรรมนูญตามมาตรา 47 แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยวิธีพิจารณาของศาลรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2561 ปรากฏว่าบทบัญญัติดังกล่าวกำหนดข้อจำกัดขอบเขตวัตถุแห่งคดีในการใช้สิทธิยื่นคำร้องต่อศาลรัฐธรรมนูญหลายประการ ประกอบกับบทบัญญัติแห่งกฎหมายมีความไม่ชัดเจน จึงอาจนำมาซึ่งปัญหาในการบังคับใช้ การตีความกฎหมายอันอาจส่งผลกระทบต่อหลักประกันการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ และการใช้สิทธิยื่นคำร้องต่อศาลรัฐธรรมนูญ

บทความฉบับนี้จึงมุ่งศึกษาปัญหาทางกฎหมายเกี่ยวกับวัตถุแห่งคดีในการให้สิทธิบุคคลที่ถูกละเมิดสิทธิและเสรีภาพยื่นคำร้องต่อศาลรัฐธรรมนูญ ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 213 ประกอบพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยวิธีพิจารณาของศาลรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2561 โดยศึกษามาตรการทางกฎหมายเกี่ยวกับวัตถุแห่งคดีในการให้สิทธิบุคคลที่ถูกละเมิดสิทธิและเสรีภาพยื่นคำร้องต่อศาลรัฐธรรมนูญของต่างประเทศ เพื่อเป็นแนวทางในการปรับปรุงแก้ไขบทบัญญัติเกี่ยวกับวัตถุแห่งคดีในการให้สิทธิบุคคลที่ถูกละเมิดสิทธิและเสรีภาพ ยื่นคำร้องต่อศาลรัฐธรรมนูญ ตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยวิธีพิจารณาของศาลรัฐธรรมนูญให้มีความเหมาะสม มีประสิทธิภาพ และสามารถคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชนให้เป็นไปตามเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญต่อไป

ศึกษาเปรียบเทียบเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ในการป้องกันอาชญากรรมระหว่างต่างประเทศและประเทศไทย

กุญชนิตา กุญชร ณ อยุธยา — Tue, 24 Sep 2024 00:00:00 +0700

ความก้าวหน้าของเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ไม่เพียงแต่สร้างความตื่นเต้นให้กับผู้คนมากมาย แต่ยังสร้างความตระหนกด้วยเช่นเดียวกัน โดยเฉพาะการเติบโตของอาชญากรรมไซเบอร์ เพราะเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ที่มากขึ้นเรื่อย ๆ แม้ว่าเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์จะทำให้อาชญากรรมมีความซับซ้อนและมีจำนวนเพิ่มมากขึ้น ในทางกลับกันด้านการป้องกันอาชญากรรม หน่วยงานด้านป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมทั่วโลกก็เห็นความสำคัญของการนำเทคโนโลยี มาใช้ในการป้องกันอาชญากรรมเช่นกัน โดยในต่างประเทศได้มีการนำเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์มาใช้ในการป้องกันอาชญากรรมมานานแล้ว ไม่ว่าจะเป็นเทคโนโลยีบันทึกข้อมูลอาชญากรรม ซึ่งเป็นฐานข้อมูลอาชญากรรมขนาดใหญ่ มีเป้าหมายในการลดอัตราการเกิดอาชญากรรมโดยการนำข้อมูลมาวิเคราะห์หาแนวโน้มการก่อเหตุที่จะเกิดขึ้น และมีบทบาทสำคัญในการช่วยให้การทำงานของตำรวจให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น สำหรับประเทศไทยการนำเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์มาใช้ในการป้องกันอาชญากรรม หน่วยงานที่เกี่ยวข้องเริ่มนำเทคโนโลยีดังกล่าวมาใช้มากขึ้น แต่ยังอยู่ในระยะทดลองเท่านั้น รวมถึงยังไม่มีกฎหมายที่ชัดเจนในการกำกับดูแลเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์

ผู้เขียนจึงมีความเห็นว่า การศึกษาเปรียบเทียบกรณีการนำเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ของต่างประเทศกับประเทศไทยในการป้องกันอาชญากรรม รวมถึงเปรียบเทียบด้านการบังคับใช้กฎหมายที่เกี่ยวข้องอย่างละเอียด จะทำให้หน่วยงานด้านการป้องปรามอาชญากรรม มีแนวทางในการพัฒนาหรือเลือกสรรเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ที่เหมาะสมมาใช้เพื่อป้องกันอาชญากรรมได้

ปัญหาเกี่ยวกับการเพิ่มคดีประเภทฟ้องขอให้พิสูจน์สิทธิในศาลปกครองไทย

ธีรภัทร เฟื่องวณิชศาสตร์ — Tue, 24 Sep 2024 00:00:00 +0700

ปัจจุบันคดีปกครองไทยมุ่งตรวจสอบความชอบด้วยกฎหมาย แต่ขาดมิติและประสิทธิภาพในการคุ้มครองสิทธิของบุคคลอย่างรอบด้าน บทความนี้จึงมุ่งศึกษาการฟ้องขอให้พิสูจน์สิทธิซึ่งเป็นคดีประเภทหนึ่งของคดีปกครองเยอรมันที่บัญญัติไว้อย่างเป็นระบบ โดยถือเป็นหลักประกันขั้นต่ำในการเข้าถึงการคุ้มครองทางศาลของบุคคล จึงนำมาสู่การศึกษาปัญหาเกี่ยวกับการเพิ่มประเภทคดีฟ้องขอให้พิสูจน์สิทธิในศาลปกครองไทย

จากการศึกษาพบว่าอาจนำคดีการฟ้องขอให้พิสูจน์สิทธิมาบัญญัติใช้ในคดีปกครองไทยได้ โดยนำมาใช้ในลักษณะที่เป็นคดีระบบสำรองซึ่งไม่ถือว่าเป็นสิ่งแปลกปลอมแต่อย่างใด เนื่องจากภารกิจของศาลปกครองที่ไม่ใช่เพียงแต่มุ่งตรวจสอบความชอบด้วยกฎหมายแต่ยังต้องมุ่งคุ้มครองสิทธิของบุคคลด้วย และมีร่องรอยคดีฟ้องขอให้พิสูจน์สิทธิในคดีปกครองไทยอยู่แล้วตั้งแต่มีการจัดตั้งศาลปกครอง แต่การนำมาใช้อย่างเป็นระบบแบบประเทศเยอรมนีจะต้องมีการบัญญัติคดีประเภทฟ้องขอให้พิสูจน์สิทธิ หลักเกณฑ์เกี่ยวกับตัวผู้มีสิทธิฟ้องคดี ระยะเวลาการฟ้องคดี คำขอบังคับและการเป็นคดีประเภทสำรอง ซึ่งล้วนแต่ยังไม่ได้มีการบัญญัติกรณีดังกล่าวในพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. 2542 แต่อย่างใด

คดีปกครองไทยยังขาดกลไกในการคุ้มครองสิทธิของบุคคลบางประการ การนำคำฟ้องขอให้พิสูจน์สิทธิมาใช้อย่างเป็นระบบในคดีปกครองไทยจะช่วยเพิ่มมิติและประสิทธิภาพในการคุ้มครองสิทธิของบุคคลและรับรองการใช้สิทธิของบุคคลทางศาลในฐานะเป็นหลักประกันขั้นต่ำได้ จึงควรบัญญัติคดีประเภทฟ้องขอให้พิสูจน์สิทธิเข้าในคดีปกครองไทย

ปัญหาทางกฎหมายเกี่ยวกับการใช้อำนาจของครูและบุคลากรทางการศึกษา เพื่อคุ้มครองนักเรียนจากการกลั่นแกล้ง

ชนินทร์ ธนาสุนทรารัตน์, ดร.ดลนภา นันทวโรไพร — Tue, 24 Sep 2024 00:00:00 +0700

การศึกษาการใช้อำนาจของครูและบุคลากรทางการศึกษาเพื่อคุ้มครองนักเรียนจากการกลั่นแกล้งตามงานวิจัยนี้ มุ่งศึกษาปัญหาทางกฎหมายเกี่ยวกับการใช้อำนาจของครูและบุคลากรทางการศึกษาเพื่อคุ้มครองนักเรียนจากการกลั่นแกล้งในประเทศไทย โดยวิเคราะห์และเปรียบเทียบมาตรการทางกฎหมายเกี่ยวกับการใช้อำนาจดังกล่าวในต่างประเทศและประเทศไทย พร้อมทั้งศึกษาแนวคิด ทฤษฎีทางกฎหมาย จากเอกสารวิชาการต่าง ๆ เพื่อให้ทราบถึงปัญหาทางกฎหมายพร้อมเสนอมาตรการทางกฎหมายเกี่ยวกับเรื่องดังกล่าวที่สอดคล้องกับสถานการณ์ปัจจุบัน

จากการศึกษาพบว่า ในปัจจุบันประเทศไทยไม่มีกฎหมายเกี่ยวกับการใช้อำนาจของครูและบุคลากรทางการศึกษาเพื่อคุ้มครองนักเรียนจากการกลั่นแกล้งบัญญัติไว้เป็นการเฉพาะ ส่วนกฎหมายไทยที่มีอยู่ในปัจจุบันยังคงมีปัญหาเกี่ยวกับขอบเขตการใช้อำนาจของครูและบุคลากร ทางการศึกษาซึ่งเกิดจากความหมายของ “การกลั่นแกล้ง” ที่ไม่ชัดเจนและครอบคลุมปัญหาเกี่ยวกับรูปแบบการใช้อำนาจของครูและบุคลากรทางการศึกษาในกรณีดังกล่าวจากข้อจำกัดการลงโทษและดุลพินิจในการลงโทษที่ไม่เหมาะสม และปัญหาเกี่ยวกับกระบวนการใช้อำนาจของ ครูและบุคลากรทางการศึกษาในกรณีดังกล่าวจากการไม่ปรากฏกระบวนการสอบสวนนักเรียนที่เป็นผู้กลั่นแกล้งก่อนการลงโทษและหลักเกณฑ์คุ้มครองนักเรียนที่ถูกกลั่นแกล้งในเบื้่องต้นก่อนการลงโทษ รวมทั้งความไม่ชัดเจนในการกำกับดูแลการใช้อำนาจของครูและบุคลากรทางการศึกษาในกรณีดังกล่าวด้วยการดำเนินการทางวินัย