เพลงและบทร้องในบทหุ่นกระบอกจักรพันธุ์เรื่องตะเลงพ่าย: ความประสานกลมกลืนของภาษาวรรณศิลป์และดุริยางคศิลป์

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มุ่งศึกษากลวิธีบรรจุเพลง และความสัมพันธ์ระหว่างบทร้องกับภาษาวรรณศิลป์ในบทหุ่นกระบอกจักรพันธุ์เรื่องตะเลงพ่าย ผลการศึกษาพบว่าเพลงที่บรรจุในหุ่นกระบอกจักรพันธุ์เรื่องตะเลงพ่ายมีจำนวน 113 เพลง โดยใช้กลวิธี 3 ประการ คือ 1) การสืบสานเพลงตามขนบในการแสดง  2) การดัดแปลงเพลง คือการดัดแปลงเพลงสำเนียงภาษา การตัดตอนเพลง และการดัดแปลงทางเพลง และ 3) การสร้างสรรค์เพลงใหม่ เพลงที่บรรจุนี้มีบทบาทสำคัญต่อการขับเน้นภาษาวรรณศิลป์คือ 1) การใช้เพลงเพื่อขับเน้นการสรรคำ 2) การใช้เพลงเพื่อย้ำความ 3) การใช้เพลงเป็นภาพพจน์ คือการใช้เพลงเป็นความเปรียบและอรรถวิภาษ 4) การใช้เพลงเพื่อขับเน้นอารมณ์สะเทือนใจ และ 5) การใช้เพลงเพื่อเกริ่นนำเข้าสู่เรื่องและปิดเรื่อง กลวิธีการบรรจุเพลงในบทหุ่นกระบอกจักรพันธุ์เรื่องตะเลงพ่าย สะท้อนให้เห็นถึงแนวทางการบรรจุเพลงเพื่อใช้ประกอบการแสดงที่ปรากฏทั้งรูปแบบตามขนบและรูปแบบการสร้างสรรค์ใหม่  ส่วนความประสานกลมกลืนระหว่างเพลงที่บรรจุกับภาษาวรรณศิลป์ที่ปรากฏในการแสดงหุ่นกระบอกตะเลงพ่ายนั้น  ช่วยขับเน้นให้ผู้ชมเกิดความรู้สึกร่วมกับการนำเสนอแก่นเรื่องความเสียสละที่ช่วยธำรงเอกราชของชาติ และส่งผลให้บทหุ่นกระบอกจักรพันธุ์เรื่องตะเลงพ่ายมีลักษณะเด่นในฐานะวรรณคดีการแสดง