หลักนิติธรรมสำหรับการใช้อำนาจทางรัฐบาลของคณะรัฐมนตรี

บทคัดย่อ

การวิจัยมีวัตถุประสงค์ในการจัดทำกฎหมายเพื่อนำเอาหลักนิติธรรมมาใช้กับการใช้อำนาจทางรัฐบาลของคณะรัฐมนตรี  การวิจัยใช้วิธีวิทยาการวิจัยเชิงคุณภาพ ประกอบด้วย การวิจัยเอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึก การมีส่วนร่วมออกแบบ, ร่วมออกแบบ และการรับฟังความคิดเห็น ในการเก็บรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูล

         ผลการวิจัยพบว่า การใช้อำนาจทางรัฐบาลของคณะรัฐมนตรีมีความสำคัญต่อการกำหนดทิศทางและการพัฒนาประเทศ และมีผลต่อความผาสุกของประชาชน ซึ่งในปัจจุบันรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มีบทบัญญัติให้คณะรัฐมนตรีนำเอาหลักนิติธรรมมาใช้ในการบริหารปกครองประเทศ แต่ที่เป็นปัญหาก็คือ ยังไม่มีการศึกษาและวิจัยถึงหลักนิติธรรมที่เหมาะสมสำหรับการใช้อำนาจทางรัฐบาลของคณะรัฐมนตรี ผลการวิจัยจึงได้คำตอบในหลักนิติธรรมที่เหมาะสมสำหรับให้คณะรัฐมนตรีได้นำไปใช้
และเพื่อให้หลักนิติธรรมมีการนำไปใช้อย่างเป็นรูปธรรมจึงต้องมีกฎหมายรองรับโดยนำหลักธรรมาภิบาล
มาเป็นกลไกในการทำให้เกิดการใช้หลักนิติธรรมที่ชัดเจนขึ้น ซึ่งการวิจัยกำหนดให้มีการพัฒนาพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน พ.ศ. 2534 ด้วยการเพิ่มบทบัญญัติเกี่ยวกับหลักนิติธรรมโดยแท้  1 หลัก คือ หลักความเสมอภาคและเท่าเทียมกัน และมีหลักธรรมาภิบาลที่คณะรัฐมนตรีต้องคำนึงถึงเป็นส่วนเสริมให้การบังคับใช้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น เช่น การมีส่วนร่วมของประชาชน หลักความโปร่งใสและตรวจสอบได้ หลักความคุ้มค่า เป็นต้น โดยมีโครงสร้างของบทบัญญัติที่เพิ่มเติม คือ การกำหนดให้การใช้อำนาจทางรัฐบาลของคณะรัฐมนตรีต้องมีหลักนิติธรรมโดยคำนึงถึงหลักธรรมาภิบาลต่าง ๆ ซึ่งจะทำให้การบังคับใช้หลักนิติธรรมกับการใช้อำนาจทางรัฐบาลของคณะรัฐมนตรีเกิดความชัดเจนและ
เป็นรูปธรรม และบรรลุตามเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย

            การวิจัยเสนอแนะให้มีการนำหลักนิติธรรมมาบัญญัติไว้ในพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน พ.ศ. 2534 โดยจัดทำเป็นร่างพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน (ฉบับที่ ..) พ.ศ. .... จากการวิจัยไปตราเป็นกฎหมายตามกระบวนการนิติบัญญัติเพื่อให้มีการใช้บังคับต่อไป

คำสำคัญ : หลักนิติธรรม, คณะรัฐมนตรี, การใช้อำนาจทางรัฐบาล, การพัฒนา