Social Sciences Academic Journal, Faculty of Social Sciences, Chiang Mai University

Book Review Lanna Music Studies: Ethnomusicology and Rituals in Lanna by Songkran Somchandra

Nattapol Wisuttipat — 2024-07-08

แนะนำหนังสือ ตำนานพระเจ้าเลียบโลก ฉบับสิบสองปันนา

Wasan Panyagaew — 2024-07-08

พุทธศาสนาในดินแดนล้านนานั้น นักมานุษยวิทยาศาสนาและนักประวัติศาสตร์ เสนอกันว่า อาจจะแยกพิจารณาออกเป็น 3 ยุคสมัยด้วยกัน คือ 1.พุทธศาสนายุคก่อนพญากือนา (ก่อน พุทธศักราช 1898) ซึ่งได้รับอิทธิพลสูงมากจากพุทธศาสนาที่มีพัฒนาการขึ้นอย่างเจริญรุ่งเรืองในหริภุญไชยนคร (ดังกล่าวข้างต้น) พุทธศาสนา “เถรวาทแบบมอญ” นี้มีลักษณะผสมผสานระหว่างหินยานและมหายาน จนไปถึงความเชื่อดั้งเดิมของชนพื้นเมือง เช่นเรื่อง การนับถือและเซ่นไหว “ผีเจ้าที่” และสิ่งศักดิ์สิทธิ์ในธรรมชาติ ดังปรากฏร่องรอยสืบต่อมาในพิธีกรรม ความเชื่อ หรือประเพณี วัฒนธรรม ในพุทธศาสนาของชาวล้านนา 2.พุทธศาสนาลังกาวงศ์เก่า หรือ “เถรวาทแบบล้านนาเดิม” ที่เริ่มสถาปนาขึ้นอย่างมีนัยะสำคัญตั้งแต่สมัยพญากือนา (พุทธศักราช 1898 – 1928) จนมาถึงสมัยพญาแสนเมืองมา (พุทธศักราช 1929-1945) ซึ่งบางตำนาน เช่นในตำนานพระเจ้าเลียบโลกเรียกว่า “พญาล้านนา” เป็นพุทธศาสนาเถรวาท ที่พระสงฆ์เชียงใหม่ได้รับอิทธิพลอย่างมากจากพระสงฆ์สุโขทัย คือ พระสุมนะเถระ ซึ่งพญากือนาได้สร้างวัดตั้งเป็นสำนักวิชาศูนย์การศึกษาพระธรรมคำสอนและเผยแผ่ศาสนานิกายนี้ที่ “”วัดสวนดอก” โดยทั่วไปในหลานตำนานจึงมักจะกล่าวถึงสำนักเถรวาทล้านนาที่พัฒนาขึ้นในยุคนี้ว่า “สำนักวัดดอก” และ 3.พุทธศาสนาเถรวาทลังกาวงศ์ใหม่ ที่เจริญรุ่งเรืองขึ้นอย่างมากจากยุคพญาแสนเมืองมา พญาสามฝั่งแกน (พุทธศักราช 1945 - 1984) และโดยเฉพาะในสมัย พญาติโลกราช (พุทธศักราช 1984 - 2030) จนมาถึงสมัยพญาแก้ว หรือพระเมืองแก้ว (พุทธศักราช 2038 - 2068) ที่เรียกกันว่า “ลังกาวงศ์ใหม่” เนื่องจากกษัตริย์ล้านนาเชียงใหม่ได้ส่งพระสงฆ์เดินทางไปศึกษาร่ำเรียนโดยตรง และนำอารยธรรมภาษาพุทธศาสนาจากศรีลังกานิกายสิงหล กลับมาศึกษาและเผยแผ่ สถาปนาพุทธศาสนาแบบล้านนาขึ้น กระทั่งแพร่กระจายออกจากล้านนาลุ่มน้ำปิง ไปตามเครือข่ายหัวเมืองต่างๆ ของชาวไท ในดินแดนลุ่มน้ำโขงตอนบน จนถึงล้านช้าง และสิบสองปันนา

Editorial

Wasan Panyagaew — 2024-07-08

สังคมศาสตร์ วารสารวิชาการ คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ก่อตั้งขึ้นในปี 2520 เริ่มดำเนินการตีพิมพ์วารสารเพื่อเผยแพร่บทความวิชาการ รายงานการวิจัย บทความปริทัศน์วิจารณ์หนังสือ แนะนำหนังสือ และบทความตามวาระพิเศษ อื่นๆ ตาม “ธรรมเนียม” ของการจัดทำวารสารวิชาการที่ทำกันในแวดวงวิชาการระดับนานาชาติ

สังคมศาสตร์ วารสารวิชาการ ดังกล่าวค่อยๆ ก่อตัวกลายเป็น “ชุมชนวิชาการ” ของแวดวงนักสังคมศาสตร์ในประเทศไทยอยู่นานเกือบ 2 ทศวรรษ (ก่อนที่จะ “หยุด” การดำเนินงานไปชั่วคราว) ในช่วงระยะนั้น กล่าวได้ว่า สังคมศาสตร์ กลายเป็นพื้นที่วิชาการสาธารณะ ที่ทั้ง ชี้นำ ถ่ายทอดความรู้ด้านสังคมศาสตร์ และส่องสะท้อน “ปรากฏการณ์” ให้สังคมเห็นความเคลื่อนไหว การเปลี่ยนแปลง และประเด็นปัญหาสำคัญต่างๆ อันเกี่ยวโยงหรือเป็นผลพวงมาจากการพัฒนายุค “สงครามเย็น” ที่เกิดขึ้น (รัฐบาลไทยเริ่มใช้แผนพัฒนาเศรษฐกิจแห่งชาติฉบับที่ 1 ปี 2504-2509) โดยเฉพาะในสังคมภาคเหนือของประเทศ ซึ่งมีพรมแดนติดประเทศเพื่อนบ้าน รายล้อมไปด้วยประเทศสังคมนิยม ทั้ง สาธารณรัฐประชาชนจีน สหภาพพม่า และสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว

สังคมศาสตร์ หวนคืนสู่บรรณพิภพอีกครั้งหนึ่ง ปลายทศวรรษ 2530 ภายใต้บรรยากาศวิชาการ ที่เรียกกันว่า “หลังสงครามเย็น” ทิศทางของการพัฒนามหาวิทยาลัยที่กำลังจะเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญ การพัฒนาประเทศ การเคลื่อนไหว เปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในสังคม เศรษฐกิจ การเมืองไทย ซึ่งเชื่อมโยงกับระบบเศรษฐกิจ สังคม การเมืองโลก ที่เรียกกันว่า “โลกานุวัตร” (Globalization) อย่างสลับซับซ้อน

สังคมศาสตร์ ถือกำเนิดขึ้นในบริบทที่สังคมไทยเชื่อมโยงกับสังคมโลก การเมืองไทยกับการเมืองโลก มหาวิทยาลัยไทยกับมหาวิทยาลัยโลก จึงไม่อาจแยกขาดออกจากกันได้แต่ต้น

การก่อตั้งมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ขึ้นในปี 2507 จะว่าไป คือกลไกสำคัญ ที่เวลานั้นกำลังขับเคลื่อน “การพัฒนา” เชื่อมโยง สังคมวัฒนธรรม เศรษฐกิจ และผู้คนในภูมิภาคนี้ของประเทศ เข้าไปเป็นส่วนหนึ่งของการเคลื่อนไหวที่เป็นไปในระดับนานาชาติ เฉกเช่นเดียวกันกับ สังคมศาสตร์ วารสารวิชาการ ของคณะสังคมศาสตร์ ซึ่งเป็น 1 ใน 3 คณะวิชา ที่ก่อตั้งขึ้นพร้อมกับมหาวิทยาลัย (แม้จะตีพิมพ์เป็นภาษาไทยและสื่อสารในแวดวงผู้อ่านผู้เขียนในสังคมไทยเสียเป็นส่วนมาก) จึงเป็นพื้นที่วิชาการที่ทั้งพยายาม ชี้นำ ความรู้ เชื่อมโยง ความรู้ ประเด็นปัญหาต่างๆ ในท้องถิ่นและในสังคมไทย ที่เคลื่อนไหว เคลื่อนไป กับการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในระดับภูมิภาคและโลก
60 ปี คณะสังคมศาสตร์ 60 ปี มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ (พุทธศักราช 2507-2567)

สังคมศาสตร์ วารสารวิชาการ คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ แม้ต้องเผชิญกับความท้าทาย กับงานวารสารวิชาการในยุค Open Access Journal เมื่อการเข้าถึงวารสาร ส่วนมากกลายเป็นแบบ “เปิดฟรี” (Free Access) แต่สถานะของ “คนเขียน” พลิกแพลง ตะแคงกาย กลายเป็นประหนึ่ง “คนอ่าน” ที่ต้องจ่ายสตางค์ ทว่าไม่ใช่เพื่อ “ซื้ออ่าน” แต่เพื่อการันตี “พื้นที่” เพื่อลงตีพิมพ์บทความ ผลงานวิชาการ ในนามของ “ค่าธรรมเนียม”

โลกเปลี่ยน แต่ชีวิตของชุมชนวิชาการ คงไม่จำเป็นต้องเปลี่ยนตามไปเสียทั้งหมด ทุกเรื่อง

สังคมศาสตร์ วารสารวิชาการ คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ยืนยันและยังคงพยายามยืนหยัด ตั้งมั่น ที่จะเป็น “พื้นที่วิชาการสาธารณะ” ที่ทั้ง ชี้นำ ถ่ายทอด ความรู้ วิชาการด้านสังคมศาสตร์ ส่องสะท้อนปรากฏการณ์ ประเด็นปัญหาต่างๆ ให้สังคมได้ “เข้าถึง” และติดตามความเคลื่อนไหว การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น เป็นไปในสังคมท้องถิ่น สังคมไทย และสังคมโลก ให้สมดั่งปณิธานของมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ที่เมื่อได้ก่อตั้งขึ้นมาแล้ว สมควรจะเป็น “ศูนย์กลางทางวิชาการและวิชาชีพชั้นสูง เพื่ออำนวยประโยชน์แก่ท้องถิ่น และประเทศชาติโดยส่วนรวม”

60 ปี คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ปาฐกถาพิเศษ

Anan Ganjanapan — 2024-07-08

ผมมาเป็นอาจารย์ ที่คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เมื่อปี พ.ศ. 2519 แต่ที่จริงแล้วผมขึ้นมาเชียงใหม่ (ครั้งแรก) ในปีเดียวกับที่มหาวิทยาลัยเชียงใหม่เปิดสอน คือปี พ.ศ. 2507 (ตอนนั้นอายุ 17 ปี) มีหลักฐาน หลักฐานนี้จารึกไว้บน “แผ่นตอง” (ทองเหลือง) โดยอาจารย์ไกรศรี นิมมานเหมินท์ ในปีนั้นคือคุณน้าผม (พันโทเกษม นันทกิจ) เป็นเพื่อนกับอาจารย์ไกรศรี อาจารย์ไกรศรีท่านเชิญมาว่า เราไปเดินขึ้นดอยอินทนนท์ด้วยกันไหม ผมไม่ได้อยู่กับพ่อแม่ (น้าเป็นคนเลี้ยง ช่วงเข้ามาเรียนหนังสือในกรุงเทพมหานคร – บก.) น้าก็เลยพาผมมาเชียงใหม่ด้วย ผมก็ไม่รู้ว่าปีไหน พอมาดู (แผ่นจารึกที่อาจารย์ไกรศรีทำขึ้นเป็นที่ระลึกให้ทุกคนที่ร่วมคณะเดินทางขึ้นดอยอินทนนท์) คือปี พ.ศ. 2507 เดือนธันวาคม ขึ้นไปถึงยอดดอยอินทนนท์คือวันที่ 7 ธันวาคม ผมจำไม่ได้ว่าไปถึงเมื่อไหร่ แต่ที่จารึกไว้ ว่าไปถึงบ่ายสอง แต่ผมจำได้ว่ามันหนาวมาก 5 องศา ตอนบ่ายสอง ยอดอินทนนท์ ขณะที่ยังไม่มีถนน น้าผมก็เห็นผมเย็นมาก ใส่เสื้อเท่าไหร่ก็ไม่หายหนาว เป็นครั้งแรกที่น้าผมเอาบรั่นดีให้ผมกิน กินนิดหน่อย มันร้อนไปทั้งตัวเลย แต่ที่อยากจะเล่าคือ การเดินขึ้นดอยอินทนนท์ครั้งนั้น ทำให้ผมประทับใจมาก เพราะระหว่างเดินทางผมก็ได้พบปะผู้คน ไม่ว่าจะเป็นกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ ผมไม่รู้จักเขาเลย

Posthuman Ontology: A New State in the Field of Relationality

Visisya Pinthongvijayakul — 2024-07-08

Over the past 30 years, a critical approach known as “ontological turn” has taken shape in the Western academic world to question human-centered research and the diminution of nonhuman actors as a device to serve the understanding of the phenomenon in human society. This approach integrates previously the divided domains of natural science and humanities-social sciences into new modes of knowledge making such as environmental humanities, science and technology studies, affect studies, or multispecies and animal studies, etc. These works have a common point, which is to challenge established binary opposition of humans/nonhumans and nature/culture. This research article aims to study, compile and synthesize important academic works on ontology that appear in the stream of thought in order to present a new definition of “posthuman ontology,” its turning points and development in the history of thought. Finally, I propose the key idea—"new state in the field of relationality"—as experimental tool for knowledge making concerning ontology that potentially opens up new areas of knowledge in the Thai academic world.

Thung Kula Rong Hai: Stories and journeys towards managing economic area in postmodern conditions

Bancha Bhutwanakul — 2024-07-08

This article is to analyze the narrative of the journey of The Kula peoples on the wide fields towards the management of the modern Isaan economic area under the concept of postmodern conditions. Apply a methodology to analyze the discourse and practice of the little narrative. It was found that there is a Kula ethnic group in Burma who is patient in every situation, traveling, hawking, and trading for opportunities and life in Thailand. When traveling to the northeastern plateau fields, he encountered harsh natural conditions and was tired, so They lamented and cried that he might have to die in this field. Therefore, “thung kula rong hai” becomes a discourse in the narrative, reinforcing the environment that postmodern thinkers regard as Concealing, camouflage, hide the secrets of being a field and being other than the truth in the Isaan area. At the same time, such discourse is reproduced and managed by sector organizations. (public and private sectors) There is a green Isaan project. And this spatial evil can create the world's best jasmine rice economy.

The Construction of Cultural Scenes of Madi Village, Ruijin, China

Keeratiporn Jutaviriya — 2024-07-08

The Construction of Cultural Scenes of Madi Village, Ruijin, China

Abstract

This research article aims to study the construction of cultural scenes in Madi Village, Ruijin, China. The data used to compose the article were obtained from qualitative research in the first phase, which was a document search using the theory of Cultural Scenes to explain the studied phenomenon. The results of the research indicate that five elements in constructing the cultural scenes of Madi Village are complete: Madi Village community; physical structures; diverse group of people; cultural activities and cultural values. Madi Village has constructed five cultural scenes based on the above five elements: daily life cultural scene; folk traditional cultural scene; eco cultural scene; public cultural scene and the rural production cultural scene. The cultural scenes constructed in Madi Village reflects the unique charm of Madi Village. Strengthen the villagers' sense of belonging and identity. Bringing groups of people together also brings consumption power creativity, technology, etc. come in to help Madi Village escape poverty and achieve economic, cultural, political ideology, etc. development, until Madi Village finally achieves rural revitalization.