วัฒนธรรมทางการเมืองของพระสงฆ์ในเขตอำเภอฆ้องชัย จังหวัดกาฬสินธุ์

พระณัฐพงศ์ ธรรมสัตย์, ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.วินัย ผลเจริญ

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบวัฒนธรรมทางการเมืองของพระสงฆ์และเพื่อศึกษาปัจจัยที่ก่อให้เกิดวัฒนธรรมทางการเมืองของพระสงฆ์ เป็นการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพที่ได้ศึกษาถึงแนวคิด ทฤษฎีที่เกี่ยวกับรูปแบบวัฒนธรรมทางการเมืองและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง โดยเก็บข้อมูลในพื้นที่ด้วยวิธีการสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้ให้ข้อมูลทั้งหมดเป็นจำนวน 20 รูป/คน โดยแบ่งผู้ให้สัมภาษณ์ออกเป็น พระสงฆ์ 16 รูป ฆราวาส 4 คน ใช้วิธีการเจาะจงตัวผู้ให้สัมภาษณ์ โดยใช้แบบสัมภาษณ์แบบกึ่งโครงสร้าง
เป็นลักษณะคำถามปลายเปิดและวิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนา ในด้านรูปแบบวัฒนธรรมทางการเมืองของพระสงฆ์ในเขตอำเภอฆ้องชัย จังหวัดกาฬสินธุ์ ผลการวิจัยพบว่า พระสงฆ์ในเขตอำเภอฆ้องชัย จังหวัดกาฬสินธุ์ มีวัฒนธรรมทางการเมืองแบบไพร่ฟ้าผสมแบบมีส่วนร่วม ซึ่งอธิบายได้จากทัศนคติและพฤติกรรมทางการเมืองของพระสงฆ์ที่อยู่ในบริบทสังคมเดียวกันแต่มีความคิดทางการเมืองต่างกันโดยพระสงฆ์บางส่วนมีความเข้าใจและสนใจในเรื่องการเมือง มีความคิดว่าพระสงฆ์ควรเข้าไปมีส่วนร่วมทางการเมืองเท่าที่จะทำได้ โดยเฉพาะในเรื่องที่เกี่ยวข้องกับศาสนาแสดงให้เห็นถึงการมีวัฒนธรรมแบบมีส่วนร่วม แต่พระสงฆ์อีกส่วนหนึ่งกลับมองว่าการที่พระสงฆ์จะเข้าไปยุ่งเกี่ยวทางการเมืองโดยตรงเป็นสิ่งที่ไม่ควร เพราะไม่ใช่หน้าที่ของพระสงฆ์ มีความเฉื่อยชาทางการเมือง มีลักษณะเป็นวัฒนธรรมแบบไพร่ฟ้า และเมื่อพิจารณาจากพระสงฆ์ที่ให้สัมภาษณ์ทั้งหมดยังพบว่า พระสงฆ์ในเขตอำเภอฆ้องชัยค่อนข้างที่จะมีพฤติกรรมทางการเมืองแบบไพร่ฟ้ามากกว่าแบบมีส่วนร่วมอยู่เล็กน้อยในด้านปัจจัยที่ก่อให้เกิดวัฒนธรรมทางการเมืองของพระสงฆ์ ในเขตอำเภอฆ้องชัยจังหวัดกาฬสินธุ์ ผลการวิจัยพบว่า ปัจจัยด้านสถาบันต่าง ๆ ทางสังคมและการเมืองโดยเฉพาะสถาบันทางศาสนา มีผลต่อการกล่อมเกลาพฤติกรรมทางการเมืองของพระสงฆ์มากที่สุด เนื่องจากพระสงฆ์ต้องอยู่ในโอวาทและการปกครองของคณะสงฆ์ ถึงแม้พระสงฆ์ต้องการเข้าไปมีส่วนร่วมทางการเมือง แต่ต้องถูกจำกัดบทบาทลงให้อยู่ในลักษณะที่เหมาะสมตามคำสั่งของพระสงฆ์ฝ่ายปกครอง ในส่วนปัจจัยอื่น ๆ ไม่ว่าจะเป็นปัจจัยทางด้านกระบวนการกล่อมเกลาทางการเมือง ปัจจัยทางด้านสื่อมวลชน และปัจจัยทางด้านประวัติศาสตร์ สังคม เศรษฐกิจ เป็นปัจจัยเสริมให้พระสงฆ์มีพฤติกรรมที่สนใจต่อการเมือง