พัฒนาการผ้าไทญ้อ บ้านแซงบาดาล อำเภอสมเด็จ จังหวัดกาฬสินธุ์

บทคัดย่อ

การวิจัย ครั้งนี้เป็นการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ เพื่อศึกษาพัฒนาการผ้าไทญ้อในด้านกระบวนการผลิต และการใช้ผ้าของไทญ้อบ้านแซงบาดาล อำเภอสมเด็จ จังหวัดกาฬสินธุ์ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยคือแบบสำรวจ แบบสังเกต แบบสัมภาษณ์ แบบสอบถามและการสนทนากลุ่ม กลุ่มเป้าหมายคือ ผู้รู้ ปราชญ์ชาวบ้าน ผู้ปฏิบัติจากกลุ่มผู้ทอ ผ้าใช้ผู้ทอและผู้ที่เกี่ยวข้องผลการวิจัยพบว่า กระบวนการผลิตผ้าไทญ้อบ้านแซงบาดาล 1) ด้านกระบวนการผลิต เส้นใยที่นิยมใช้คือฝ้ายและไหมในปัจจุบันมีการซื้อด้ายประดิษฐ์มาทอ 2) ด้านการฟอก-ย้อม ในอดีตกลุ่มผู้ผลิตใช้สีธรรมชาติ จากพืช สัตว์ เปลือกไม้ เป็นภูมิปัญญาชาวบ้านแบบดั้งเดิมในการย้อมปัจจุบันใช้สีเคมีแทน 3) ด้านการสร้างลวดลายและการทอชาวบ้านยังคงยึดถือลวดลายดั้งเดิมเป็นส่วนใหญ่ แต่มีการผสมผสานลายใหม่ซึ่งลายเก่าจะดูจากลายผ้าแม่แบบ ที่เรียกว่า “ผ้าแส่ว” หรือ “แซว” ลายที่นิยมในการทอคือลายนาค ลายนาคกันกี่ (หมี่ลวด) ลายนาคขอ ลายนาคน้อย และลวดลายอื่นๆ 4) ด้านการทอ ใช้การทอมือโดยใช้กี่ (หูก) ไม้ ส่วนอุปกรณ์การทออื่นใช้แบบดั้งเดิมผสมแบบใหม่ในการทอผ้า นิยมทอผ้าถุง ผ้าเบี่ยง ผ้าคลุมไหล่ (แพรวา) ผ้าห่ม หมอน โดยใช้เทคนิคการขิด การจก และมัดหมี่ 5) ทางด้านการตลาดชาวบ้านยังไม่ได้รับการสนับสนุนในการพัฒนาด้านการแปรรูป การตลาด การขาดการประชาสัมพันธ์ 6) การใช้ผ้าเพื่อใช้ประกอบพิธีกรรมชาวไทญ้อยังคงเคร่งครัดสำหรับผ้าในงานประเพณี และพิธีกรรมต่างๆ เช่นเดิมเหมือนในอดีตThe aim of this qualitative research to study the development of hand- woven cloths of Tai-Nyaw , cloth weaving processes, and using the cloths of Tai-Nyaw at Ban Sangbadan, Somdet District, Kalasin Province. The instruments used included surveys, observations, questionnaires, interview, and focus group guidelines. The target groups were specialist, local wisdom from hand-woven cloths group, users, weaver and accessory. The fi ndings of this study were as follows: hand-woven cloths of Tai-Nyaw Ban Sangbadan use a unique manufacturing process throughout these 6 major factors 1) Processing, The thread used are cotton and silk. Certainly purchase polyamide for woven. 2) Bleaching – Dyeing, In the past, colors used were taken from natural things such as plants, animals, barks which the conventional wisdom. In the present, colors for dyeing made by chemical. 3) The patterns creation and weaving, Tai-Nyaw people are still to use the original pattern and combination of new pattern. The old pattern from original pattern called “Pha Saeo” or “Saeo” the pattern of woven are Lay Naga, Lay Naga Kan Ki (Mee-Luad), Lay Naga Kho, Lay Naga Noi, and other patterns. 4) The manufacturing process by handmade with wood’s loom and other tool used mixed between original and modern. Most of hand-woven cloths are sarongs, breast cloth, scarf (Prae-wa), blankets, pillows by using such several techniques as Khit, Chok, and Mud Mee. 5) Marketing, The locals are not supported on process development, marketing, and lack of public relations. 6) The cloth woven used for ritual performance are still strictly made by Tai-Nyaw people and they use cloths in tradition and ritual performance are usual.