“White is Sacred Purity”: When Buddhism as the Established Religion Clashing with the Religious Freedom and Equality in Thailand

Authors

  • Krich Pooyeeyama Faculty of Law Thammasat University

Keywords:

Buddhism as Thai established religion, religious freedom and equality, secularism

Abstract

The development of the concept of Buddhism as the established religion of Thailand emerged during the Thonburi-Rattanakosin period of Siamese political history. The concept is part of the “Nation-Religion-Monarchy” ideology, established by King Vajiravudh (Rama VI) as the spirit of the modern Siamese nation-state. Although a few decades later, the Siamese revolution of 1932 would have abolished absolute monarchy, the old regime’s concept of Buddhism as the established religion passed on to the new regime. This article argues that the persistence of this concept inhibits religious freedom and equality from being fully ensured. As a result, it ultimately led to a proposal to separate the Thai state from Buddhism based on secularism.

          

References

เอกสารภาษาไทย

กริช ภูญียามา. 2560 “คติโลกวิสัย (Secularism) ว่าด้วยเหตุผลสนับสนุน.” มติชนสุดสัปดาห์, 1 กันยายน 2560: 38-39.

คณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ. 2562. ความมุ่งหมายและคำอธิบายประกอบรายมาตราของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560. กรุงเทพฯ: สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร.

คณะศิษยานุศิษย์. 2509. พระราชพิธีสถาปนาสมเด็จพระสังฆราช องค์ที่ 16. พระนคร: โรงพิมพ์ประชาชน.

คมกฤช อุ่ยเต็กเค่ง. 2560. “‘โลกุตระ’ ของพราหมณ์-ฮินดู ในสังคมไทย.” ใน ภารตะ-สยาม ? ผี พราหมณ์ พุทธ?, 22-28. กรุงเทพฯ: มติชน.

จรัญ โฆษณานันท์. 2550. ปรัชญากฎหมายไทย. พิมพ์ครั้งที่ 7. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยรามคำแหง.

จรัญ โฆษณานันท์. 2559. สิทธิมนุษยชนไร้พรมแดน. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: นิติธรรม.

จักรกฤษณ์ วิทย์สุภาเลิศ. 2563. “แนวคิดทางศาสนากับการสร้างความชอบธรรมทางการปกครองของชนชั้นปกครอง: การสถาปนากรุงรัตนโกสินทร์และการประดิษฐานพระราชวงศ์จักรีของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช.” วารสารมานุษยวิทยาศาสนา 2(2): 35-60.

ชาญณรงค์ บุญหนุน. 2562. “ข้อถกเถียงเรื่องพุทธศาสนาประจำชาติไทยในรัฐธรรมนูญ: บทวิเคราะห์และข้อสังเกต.” ใน ศาสนากับความรุนแรง, บรรณาธิการโดย ปรีดี หงษ์สต้น และ อัมพร หมาดเด็น, 400-459. กรุงเทพฯ: อิลลูมิเนชันส์ เอดิชันส์.

ต่อพงศ์ กิตติยานุพงศ์. 2561. ทฤษฎีสิทธิขั้นพื้นฐาน. กรุงเทพฯ: โครงการตำราและเอกสารประกอบการสอน คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

ธงชัย วินิจจะกูล. 2556. ประชาธิปไตยที่มีกษัตริย์อยู่เหนือการเมือง. นนทบุรี: ฟ้าเดียวกัน.

ธงชัย วินิจจะกูล. 2562. เมื่อสยามพลิกผัน. นนทบุรี: ฟ้าเดียวกัน.

นิธิ เอียวศรีวงศ์. 2534. “พุทธกับไสย.” ศิลปวัฒนธรรม 12(4): 104-116.

นิธิ เอียวศรีวงศ์. 2543. ประวัติศาสตร์รัตนโกสินทร์ในพระราชพงศาวดารอยุธยา. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: มติชน.

นิธิ เอียวศรีวงศ์. 2555. ปากไก่และใบเรือ. พิมพ์ครั้งที่ 4. นนทบุรี: ฟ้าเดียวกัน.

บรรเจิด สิงคะเนติ. 2552. หลักพื้นฐานของสิทธิเสรีภาพและศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: วิญญูชน.

บุญสม เจนใจ. 2527. “พระพุทธศาสนาเป็นศาสนาประจำชาติไทย.” ใน พระพุทธศาสนา: ศาสนาประจำชาติไทย, 85-98. กรุงเทพฯ: คณะกรรมการจัดงานสัปดาห์ส่งเสริมพระพุทธศาสนาพิมพ์เผยแพร่วันวิสาขบูชา.

ปฐม ตาคะนานันท์. 2551. คณะสงฆ์สร้างชาติ สมัยรัชกาลที่ 5. กรุงเทพฯ: มติชน.

ปรีดี เกษมทรัพย์. 2540. “ปาฐกถา ณ ลานปรีดี 11 พฤษภาคม 2539.” ใน วันปรีดี พนมยงค์ 11 พฤษภาคม 2540, 145-162. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

ปรีดี เกษมทรัพย์. 2555. นิติปรัชญา. พิมพ์ครั้งที่ 12. กรุงเทพฯ: โครงการตำราและเอกสารประกอบการสอน คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). 2556. ความสำคัญของพระพุทธศาสนา ในฐานะศาสนาประจำชาติ. พิมพ์ครั้งที่ 19. กรุงเทพฯ: ธรรมสภาและสถาบันบันลือธรรม.

พระโสภณคณาภรณ์. 2527. “พระพุทธศาสนากับความมั่นคงของชาติ.” ใน พระพุทธศาสนา: ศาสนาประจำชาติไทย, 49-64. กรุงเทพฯ: คณะกรรมการจัดงานสัปดาห์ส่งเสริมพระพุทธศาสนาพิมพ์เผยแพร่วันวิสาขบูชา.

แพทริค โจรี. 2563. ทฤษฎีกษัตริย์โพธิสัตว์: เวสสันดรชาดกในประวัติศาสตร์ไทย. แปลโดย ฑิตฐิตา ซิ้มเจริญ. กรุงเทพฯ: อิลลูมิเนชันส์ เอดิชันส์.

ภัชราพร ช้างแก้ว. 2530. “พุทธศาสนากับการก่อตัวของรัฐไทยแบบใหม่ในสมัยรัชกาลที่ 5 และรัชกาลที่ 6.” วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิต (ประวัติศาสตร์), จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ภิญญพันธุ์ พจนะลาวัณย์. 2562. ไทยปิฎก: ประวัติศาสตร์การเมืองสังคมร่วมสมัยของพุทธศาสนาไทย. กรุงเทพฯ: อิลลูมิเนชันส์ เอดิชันส์.

มงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. 2527. “ศาสนาเป็นของสำหรับชาติ.” ใน พระพุทธศาสนา: ศาสนาประจำชาติไทย, 9-13. กรุงเทพฯ: คณะกรรมการจัดงานสัปดาห์ส่งเสริมพระพุทธศาสนาพิมพ์เผยแพร่วันวิสาขบูชา.

มงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. ม.ป.ป. เทศนาเสือป่า (ฉบับนักเรียน). กรุงเทพฯ: พูลสวัสดิ์การพิมพ์.

มูฮัมหมัดอิลยาส หญ้าปรัง. 2565. “การใช้กระบวนการทางรัฐธรรมนูญในการแก้ไขปัญหาความขัดแย้งระหว่างรัฐและชนกลุ่มน้อย: กรณีศึกษาบทบาทของผู้นำศาสนาอิสลามในสามจังหวัดชายแดนใต้ในกระบวนการทางประชาธิปไตย.” วารสารวิชาการคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ 18(1): 10-47.

รอมฎอน ปันจอร์. 2555. “ประท้วงฮิญาบที่ยะลา: ความทรงจำของการต่อรอง.” รูสมิแล 33(1): 18-34.

วรเจตน์ ภาคีรัตน์. 2557. คำสอนว่าด้วยรัฐและหลักกฎหมายมหาชน. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: โครงการตำราและเอกสารประกอบการสอน คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

วรพจน์ วิศรุตพิชญ์. 2543. สิทธิและเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: วิญญูชน.

วรพจน์ วิศรุตพิชญ์. 2562. ข้อความคิดและหลักการพื้นฐานบางประการของกฎหมายปกครอง. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: วิญญูชน.

สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก. 2550. พระพุทธศาสนากับสังคมไทย และเรื่องของความเชื่อ. กรุงเทพฯ: สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ.

สมยศ เชื้อไทย. 2552. หลักกฎหมายมหาชนเบื้องต้น. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ: วิญญูชน.

สายชล สัตยานุรักษ์. 2546. พุทธศาสนากับแนวคิดทางการเมือง ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก (พ.ศ. 2325-2352). กรุงเทพฯ: มติชน.

สุพรรณี กาญจนัษฐิติ. 2507. “บทบาทของมิชชันนารีในประเทศไทยตั้งแต่รัชกาลที่ 3 ถึงรัชกาลที่ 5 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์.” วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิต (ประวัติศาสตร์), จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.

อคิน รพีพัฒน์, ม.ร.ว. 2527. สังคมไทยในสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ พ.ศ. 2325-2416. แปลโดย ม.ร.ว.ประกายทอง สิริสุข และ พรรณี ฉัตรพลรักษ์. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์.

เอกรินทร์ ต่วนศิริ และ อันวาร์ กอมะ. 2562. “กระแสหวาดกลัวอิสลามในประเทศไทย: ข้อสังเกตเบื้องต้น.” ใน ศาสนากับความรุนแรง, บรรณาธิการโดย ปรีดี หงษ์สต้น และ อัมพร หมาดเด็น, 364-399. กรุงเทพฯ: อิลลูมิเนชันส์ เอดิชันส์.

เอนก มากอนันต์. 2561. จักรพรรดิราช คติอำนาจเบื้องหลังชนชั้นนำไทย. กรุงเทพฯ: มติชน.

เอกสารภาษาอังกฤษ

Abedin, Md Jaynal. 2019. “Relationship between Secularism and Democracy: Liberal view.” IOSR Journal of Humanities and Social Science 24(11), series 4: 45-54.

Cohen, David, and Kevin Tan, eds. 2015. Keeping the Faith: A study of freedom of thought, conscience, and religion in ASEAN. West Java: Human Rights Resource Centre University of Indonesia.

Copson, Andrew. 2017. Secularism: Politics, religion, and freedom. Oxford: Oxford University Press.

De Jong, Cornelis D. 2000. The Freedom of Thought, Conscience and Religion or Belief in the United Nations (1946–1992). Antwerpen: Intersentia.

Temperman, Jeroen. 2013. “Are State Churches Contrary to International Law?” Oxford Journal of Law and Religion 1(2): 119-149.

Zucca, Lorenzo. 2012. A Secular Europe. Oxford: Oxford University Press.

เอกสารออนไลน์

คึกฤทธิ์ ปราโมช, ม.ร.ว. 2534. “คึกฤทธิ์ คิดอย่างไร ? กับประเด็นพระพุทธศาสนาเป็นศาสนาประจำชาติ !.” สืบค้นวันที่ 6 เมษายน 2562. http://alittlebuddha.com/News%202007/March%2007/02%20March%2007.html.

โชคชัย วงษ์ตานี. 2561. “ห้ามสวมฮิญาบที่ร.ร.อนุบาลปัตตานี ข้อควรคิดในสถานการณ์อ่อนไหว.” สืบค้นวันที่ 3 มีนาคม 2565. https://themomentum.co/hijab-ban-in-pattani/

ธงทอง จันทรางศุ. 2550. “การบัญญัติให้พระพุทธศาสนาเป็นศาสนาประจำชาติในรัฐธรรมนูญ.” สืบค้นวันที่ 14 มิถุนายน 2561. http://web.krisdika.go.th/data/activity/act106.pdf.

นิธิ เอียวศรีวงศ์. 2563. “วิจารณ์บทความ-ใครลอกใคร พินิจธรรมเนียมทำวัตรของพุทธ-คริสต์ ของ สุรัตน์ สกุลคู.” สืบค้นวันที่ 9 กรกฎาคม 2563. https://ugm.academia.edu/JoraReview.

ปิยบุตร แสงกนกกุล. 2548. “เหตุการณ์สำคัญในกฎหมายมหาชนฝรั่งเศสตลอดปี 2004.” สืบค้นวันที่ 12 กุมภาพันธ์ 2555. http://www.pub-law.net.

ผู้จัดการออนไลน์. 2561. “ศาลปกครองสั่งคุ้มครองชั่วคราว ให้สิทธิเด็กมุสลิมคลุมฮิญาบใน ร.ร.อนุบาลปัตตานี.” ผู้จัดการออนไลน์, 3 พฤศจิกายน 2561. สืบค้นวันที่ 5 พฤศจิกายน 2561. https://mgronline.com/south/detail/9610000109891.

มีชัย ฤชุพันธุ์. 2559. “‘มีชัย’ แถลงร่างรธน.ฉบับก่อนลงประชามติ เผยพิมพ์รอบแรก 2 พันเล่ม.” สืบค้นวันที่ 14 กุมภาพันธ์ 2562. https://www.khaosod.co.th/view_newsonline.php?newsid=1459242625.

ศูนย์ข่าวภาคใต้. 2561ก. “ย้อนมติมหาเถรฯ วางกฎเหล็กโรงเรียนในที่สงฆ์ ชี้ขาดปม “มุสลิมสันติ-วัดหนองจอก”.” สำนักข่าวอิศรา, 6 มิถุนายน 2561. สืบค้นวันที่ 9 กุมภาพันธ์ 2562. https://www.isranews.org/content-page/67-south-slide/66630-maha.html.

ศูนย์ข่าวภาคใต้. 2561ข. “จบ-ไม่จบ? ศธ.แก้ระเบียบฯ ปิดช่องสวมฮิญาบในโรงเรียน “ที่ธรณีสงฆ์”.” สำนักข่าวอิศรา, 13 มิถุนายน 2561. สืบค้นวันที่ 4 พฤศจิกายน 2561. https://www.isranews.org/content-page/67-south-slide/66823-end.html.

สถานทูตสหรัฐอเมริกาและสถานกงสุลในประเทศไทย. 2564. “รายงานว่าด้วยเสรีภาพทางศาสนานานาชาติในประเทศไทย พ.ศ. 2564.” สืบค้นวันที่ 11 กรกฎาคม 2565. http://th.usembassy.gov/th/. https://th.usembassy.gov/th/our-relationship-th/official-reports-th/2021-international-religious-freedom-report-thailand-th/.

สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก. 2560. ““โอวาท” พระสังฆราช ต่างศาสนา…เป้าหมายเดียวกัน!!.” สืบค้นวันที่ 3 พฤศจิกายน 2561. https://www.matichonweekly.com/column/article_26045.

อนุสรณ์ อุณโณ. 2554. “ทำไมโรงเรียนวัดไทยไม่ชอบฮิญาบ.” สืบค้นวันที่ 8 พฤศจิกายน 2561. https://prachatai.com/journal/2011/03/33745.

สื่อโสตทัศน์

บวรศักดิ์ อุวรรณโณ. 2563. “การจัดการรัฐธรรมนูญ (พ.ศ. 2540) การจัดทำร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับเสนอสภาปฏิรูปแห่งชาติ เพื่อลงมติ) พ.ศ. 2558.” YouTube video. 3:17:54. 8 พฤศจิกายน 2563. สืบค้นวันที่ 27 มกราคม 2564. http://m.youtube.com/watch?v=BFz_Bw5wiMo.

Downloads

Published

2022-06-30