คติจักรวาลในเรือนไทย: ร่องรอยที่เลือนหาย

Abstract

มนุษย์นานาชาติภาษาต่างมีมโนทัศน์เกี่ยวกับจักรวาลในแบบของตน และกลายเป็นแรงบันดาลใจสำคัญในการสร้างสรรค์สิ่งต่างๆ ทำให้บรรดาสิ่งที่สร้างจากน้ำมือมนุษย์ มักพ่วงเอาคติจักรวาลเข้าไว้ด้วยเสมอโดยมีความเป็นสิริมงคลเป็นเป้าหมาย คติจักรวาลมีอยู่คู่สังคมไทยมาแต่อดีตกาล และคนไทยได้ถ่ายทอดคตินี้ลงสู่บรรดาสิ่งที่สร้างขึ้นตั้งแต่ใหญ่ไล่ไปจนสิ่งเล็กๆ แต่กับเรือนไทยกลับไม่มีการกล่าวไว้ งานวิชาการที่ว่าด้วยเรือนไทย ทั้งหลายละเว้นที่จะกล่าวถึงคติจักรวาล คำถามที่ว่า คติจักรวาลในเรือนไทยหายไปไหน ? จึงเป็นประเด็นที่งานวิจัยนี้มุ่งแสวงหาคำตอบ 

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อค้นหาร่องรอยที่แสดงถึงการถ่ายทอดคติจักรวาล ลงสู่งานปลูกสร้างเรือนไทย โดยมีขอบเขตศึกษาเฉพาะเรือนไทยภาคกลาง ด้วยวิธีการศึกษาข้อมูลทุติยภูมิจากเอกสารร่วมกับการเก็บข้อมูลปฐมภูมิจากการสำรวจวัฒนธรรม การปลูกสร้างเรือนไทยของผู้คนในพื้นที่ลุ่มน้ำเพชรบุรี ประมวลผลข้อมูลทุติยภูมิด้วยการวิเคราะห์เนื้อหาผ่านการตีความใหม่ เชื่อมโยงกับร่องรอยที่ปรากฏจากข้อมูลปฐมภูมิ 

ผลของการศึกษายืนยันว่า ในการปลูกสร้างเรือนไทยของผู้คนในละแวกลุ่มน้ำเพชรบุรีปรากฏร่องรอยของการถ่ายทอดคติจักรวาลเข้าไว้ ทั้งในการประกอบพิธีกรรม ก่อนปลูกเรือน ทิศทางการวางเรือน และระดับทางตั้ง นับเป็นการฟื้นมโนทัศน์การปลูกสร้างเรือนไทยที่เลือนหายไปตามกาลเวลากลับมาอีกครั้ง

Cosmological Ideas in Thai Houses: The Dissolving Clue

Vira Inpuntung
Associate Professor, Faculty of Architecture, Silpakorn University

        As many groups of people in the world, Thai has lived with the idea of the conceptual world, cosmos, for ages. In spite of the fact that the cosmos was reflected in many artifacts built by Thais, the houses have not been mentioned as a microcosm. This research aims to find out the influence of cosmological ideas upon Thai houses, especially traditional houses in the central region of Thailand. The data was collected from secondary sources and primary sources including field-survey conducted in the Phetchaburi Basin and been analyzed by content analysis.

        The result illustrates that the cosmos image can be seen in Thai houses in the Phetchaburi Basin. Many parts of the houses, pre-construction ritual, orientation, and vertical levels, express the cosmological ideas. Hence, the traditional Thai houses of the central region which refer as a microcosm is a new argument found from this research.