ปัญหาของกลุ่มผลิตผ้าไหมมัดหมี่ในตำบลศรีบุญเรือง อำเภอชนบท จังหวัดขอนแก่น (The Problems of Mud Mee Silk Weaving Groups in Tambon Sri Boon Rueang of Chonnabot District, Khon Kaen Province)

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) ประวัติ 2) สภาพปัญหาปัจจุบัน และ 3) วิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงทางด้านเศรษฐกิจ สังคม และการเมือง ที่กลุ่มทอผ้าไหมมัดหมี่ตำบลศรีบุญเรือง อำเภอชนบท จังหวัดขอนแก่นประสบอยู่ในปัจจุบัน งานวิจัยนี้ใช้ข้อมูลจากเอกสาร การสังเกต การสนทนากลุ่ม และการสัมภาษณ์ผู้ให้ข้อมูลหลัก จำนวน 3 กลุ่ม คือกลุ่มผู้ทอ กลุ่มผู้นำท้องถิ่น และกลุ่มลูกค้า จากการวิเคราะห์ข้อมูลที่มีลักษณะเชิงคุณภาพ พบว่า 1) กลุ่มผ้าไหมมัดหมี่ในตำบลศรีบุญเรืองได้เริ่มรวมตัวเป็นกลุ่มขึ้นครั้งแรกจำนวน 2 กลุ่ม ในปี พ.ศ. 2533 ในปัจจุบันได้มีจำนวนกลุ่มเพิ่มขึ้นเป็นจำนวน 8 กลุ่ม 2) ในปัจจุบันจำนวนผู้มีความรู้และภูมิปัญญาทางด้านกระบวนการผลิตผ้าไหมมัดหมี่มีจำนวนลดน้อยลงอย่างน่าเป็นห่วง การผลิตและการทอผ้าไหมในปัจจุบันเป็นการดำเนินการเพื่อตอบสนองความต้องการของผู้ซื้อในปัจจุบัน มากกว่าที่จะเป็นการออกแบบลวดลายและดำเนินการทอแบบดั้งเดิม ในกระบวนการย้อมสีของผ้าไหมก็มีการใช้สีเคมีมาแทนสีธรรมชาติ ก่อให้เกิดผลกระทบต่อระบบนิเวศและสิ่งแวดล้อม 3) การเปลี่ยนแปลงขั้นตอน หรือวิธีการผลิตที่ไม่ได้อิงอยู่กับภูมิปัญญาท้องถิ่น เกิดขึ้นพร้อม ๆ กับการเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อม ด้านสังคมและวัฒนธรรมของชุมชนในปัจจุบัน

ในบทความนี้ให้ข้อเสนอแนะว่า หน่วยงานของรัฐทั้งในส่วนกลางและส่วนท้องถิ่นควรมีการส่งเสริมและอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นทางด้านการทอผ้าไหมมัดหมี่ รวมถึงการออกแบบลวดลาย และการย้อมสีแบบดั้งเดิม โดยการเพิ่มรายวิชาหรือการอบรมเรื่องการทอผ้าไหมมัดหมี่ในโรงเรียนของชุมชน รวมทั้งปลูกฝังให้ผู้ผลิตเห็นถึงความสำคัญของผ้าไหมมัดหมี่ที่เป็นหัตถกรรมภูมิปัญญาท้องถิ่นที่สำคัญของชาวตำบลศรีบุญเรือง ให้มากกว่าที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน โดยไม่มองว่าผ้าไหมมัดหมี่เป็นเพียงแค่สินค้าเพื่อการค้าขายเท่านั้น

The Problems of Mud Mee Silk Weaving Groups in Tambon Sri Boon Rueang of Chonnabot District, Khon Kaen Province

The objectives of this research are: 1) to document the history of the Mad Mee silk weaving groups in Tambon Sri Boon Rueang of Chonnabot district, Khon Kaen province; 2) to assess the current status of the silk weaving groups; and 3) to analyze the current socio-economic and political situation. The qualitative data upon which this research was based came from primary and secondary sources, including various documents, interviews of key informants and focus groups discussions. Key informants were local silk weavers, local key community leaders and customers.

The analysis of data found that the formation of the Mud Mee Silk Weaving Group was first started in 1990, with only two groups. The numbers have increased over the years to the current eight, but the total number of members per group has declined considerably. Today, however, most of the production of silk is now for selling at the markets or silk outlets and less for personal consumption. Those who weave the silk have to be responsive to the market demands and consumer tastes. They can no longer just follow their own traditional methods. For example, the dying of silk yarn now uses chemical coloring, not organic materials. This has created an adverse effect on human ecology and environment.

It is recommended that both the central and local government agencies join hands to maintain, revitalize and promote a cultural knowledge of Mud Mee Weaving process, which include designing and dyeing the silk. This can be done through teaching and training in community schools, along with promoting a cultural value for the Mud Mee Silk that should be viewed as a priceless heritage, not merely as a commodity.