การพัฒนาการมีส่วนร่วมสำหรับการบริหารงานวิชาการในโรงเรียน : กรณีศึกษาโรงเรียนบ้านดงมะกรูดทรายทอง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุดรธานี เขต 1
คำสำคัญ:
การมีส่วนร่วม, การบริหารงานวิชาการ, การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) สภาพที่เคยเป็นมา สภาพปัจจุบัน สภาพที่คาดหวัง แนวทางเพื่อพัฒนาการมีส่วนร่วมในการบริหารงานวิชาการ 2) กระบวนการที่เหมาะสมในการบริหารงานวิชาการแบบมีส่วนร่วมและ 3) ผลการบริหารงานวิชาการแบบมีส่วนร่วมสำหรับโรงเรียนบ้านดงมะกรูดทรายทอง ระเบียบวิธีการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม จำนวน 3 วงรอบ ตามแนวคิดของ เคมมิส และแม๊คแท็กการ์ท (Kemmis & McTaggart) ประกอบด้วย 4 ขั้นตอน คือ การวางแผน (Planning) การปฏิบัติ (Acting) การสังเกต (Observing) และการสะท้อนผล (Reflecting) ผู้ร่วมวิจัย จำนวน 40 คน คือ ผู้บริหารโรงเรียน 1 คน ครู 9 คน นักเรียน 10 คน กรรมการสถานศึกษา 10 คน และผู้ปกครองนักเรียน 10 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ แบบสังเกต แบบสัมภาษณ์เชิงลึก และแบบบันทึก ทำการวิเคราะห์ข้อมูลตามประเด็นที่ค้นหา (Topic Inquiry) และนำข้อมูลที่ได้ทำการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) และการสังเคราะห์เนื้อหา (Synthesis) นำเสนอเชิงพรรณนา (Descriptive Analysis) ผลการวิจัย พบว่า 1) สภาพที่เคยเป็นมา ชุมชนไม่ได้เข้ามามีส่วนร่วมและขาดความรู้ความเข้าใจ โรงเรียนไม่ผ่านการประเมินภายนอกของ สมศ. รอบที่สอง สภาพปัจจุบันโรงเรียนมีการดำเนินงานวิชาการด้านการเรียนการสอนเป็นหลัก ครูผู้สอนมีไม่ครบวิชาเอกที่เป็นแกนหลัก งบประมาณอุดหนุนจากรัฐมีจำกัด โรงเรียนขาดการกระจายอำนาจให้ทุกฝ่ายมีส่วนร่วม สภาพที่คาดหวัง คือ โรงเรียนผ่านการประเมินภายนอกในรอบที่สาม ชุมชนเข้ามามีส่วนร่วมในการบริหารงานวิชาการโรงเรียนสม่ำเสมอและต่อเนื่อง แนวทางเพื่อพัฒนาการมีส่วนร่วมในการบริหารงานวิชาการโรงเรียนเกี่ยวข้องกับการบริหารงานวิชาการ 5 ด้าน คือการพัฒนาหลักสูตรท้องถิ่น การพัฒนากระบวนการเรียนรู้ การพัฒนาสื่อนวัตกรรมและเทคโนโลยีเพื่อการศึกษา การพัฒนาแหล่งเรียนรู้ และการส่งเสริมความรู้แก่ชุมชน 2) กระบวนการที่เหมาะสมในการบริหารงานวิชาการแบบมีส่วนร่วม คือ การจัดทำเป็นโครงการนำไปสู่การปฏิบัติร่วมกัน โดยมีการดำเนินงานใน 5 โครงการ คือ 2.1 โครงการหลักสูตรท้องถิ่นการจัดทำพานบายศรี 2.2 โครงการส่งเสริมผู้เรียนมีทักษะแสวงหาความรู้ด้วยตนเอง รักการเรียน และพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่อง 2.3 โครงการปรับปรุงห้องเรียนคอมพิวเตอร์ 2.4 โครงการสร้างห้องสมุด และ 2.5 โครงการกีฬาสัมพันธ์ โดยนำทั้งห้าโครงการนี้ไปดำเนินการพัฒนา จำนวน 3 วงรอบ แต่ละวงรอบประกอบด้วยการพัฒนา 4 ขั้นตอน คือ การวางแผน การปฏิบัติ การสังเกตผล และการสะท้อนผล 3) ผลการบริหารงานวิชาการแบบมีส่วนร่วมสำหรับโรงเรียนบ้านดงมะกรูดทรายทอง พบว่า เกิดการเปลี่ยนแปลง
เกิดการเรียนรู้ และเกิดองค์ความรู้จากการปฏิบติจริง ทั้งในระดับโรงเรียน ผู้วิจัย ครู กรรมการสถานศึกษา ผู้ปกครอง และนักเรียน ทุกคนเกิดการพัฒนาในการร่วมคิดค้นปัญหาและตัดสินใจ ร่วมกันวางแผน ร่วมปฏิบัติ ร่วมกันสังเกตผลและร่วมกันสะท้อนผล การจัดทำแผนปฏิบัติร่วมกันและนำไปสู่การปฏิบัติทำให้เกิดการมีส่วนร่วมในการบริหารงานวิชาการอย่างสม่ำเสมอและต่อเนื่อง
