ความสัมพันธ์เชิงอำนาจ: การดำรงอยู่ของหนังตะลุงเมืองเพชร

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความสัมพันธ์เชิงอำนาจที่ทำให้หนังตะลุงเมืองเพชรดำรงอยู่ในสังคมท้องถิ่นปัจจุบัน ผลการศึกษาพบว่า ความสัมพันธ์ของอำนาจดังกล่าวนั้นประกอบด้วย 1) อำนาจโลกศักดิ์สิทธิ์ เป็นช่วงเวลาพิธีกรรมแก้บน สิ่งศักดิ์สิทธิ์ท้องถิ่นจะมีอำนาจควบคุมเจ้าภาพและคนเชิด  2) อำนาจโลกการแสดง เป็นช่วงการแสดง คนเชิดจะมีอำนาจควบคุมเบ็ดเสร็จอยู่เบื้องหลังจอ  โดยที่คนดูไม่รู้สึกถึงอำนาจนั้น เพราะตกอยู่ในอำนาจของเรื่องราวและอารมณ์ขันที่คนเชิดได้สร้างสรรค์ขึ้น และ 3) อำนาจโลกเศรษฐกิจ ตามระบบปัจเจกและระบบตัวแทนคณะกรรมการวัด ซึ่งจะมีอำนาจช่วงการจ้างงานแสดงและจ่ายเงินหลังการแสดงสิ้นสุด ความสัมพันธ์ของอำนาจทั้งสามเป็นการเฉลี่ยกันมีอำนาจ ในช่วงเวลาที่เหมาะสมและสอดประสานกันอย่างลงตัว ปราศจากความขัดแย้ง จึงทำให้หนังตะลุงเมืองเพชรดำรงอยู่ได้ท่ามกลางกระแสสังคมในปัจจุบัน