ความเคลื่อนไหวของหอศิลป์เอกชนและการซื้อขายงานศิลปะ ในกรุงเทพมหานคร ช่วง พ.ศ. 2510 ถึง พ.ศ. 2519

บทคัดย่อ

บทความนี้อธิบายความเคลื่อนไหวของหอศิลป์เอกชนและการซื้อขายงานศิลปะในกรุงเทพมหานคร ผ่านช่วงเวลาระหว่าง พ.ศ. 2510-2519  จากการศึกษาพบว่า การเกิดแกลเลอรี่ 20 และศูนย์ศิลปเมฆพยับ คือความพยายามของกลุ่มศิลปินและผู้อุปถัมภ์ศิลปะที่ร่วมกันสร้างพื้นที่เพื่อแสดงออกทางศิลปวัฒนธรรม ผู้ก่อตั้งได้สำรวจอัตราเงินเดือนของข้าราชการหรืออาจารย์มหาวิทยาลัยเพื่อใช้เป็นเกณฑ์การตั้งราคาผลงานศิลปะ โดยพยายามขยายกลุ่มผู้ซื้อให้กว้างมากขึ้นไปกว่าชาวต่างประเทศและชนชั้นนำเท่านั้น ขณะที่แกลเลอรี่เชิงพาณิชย์ส่วนใหญ่มีลูกค้าเป็นชาวต่างประเทศทั้งที่เป็นนักท่องเที่ยวและที่เข้ามาทำงานในไทย เนื้อหาและรูปแบบงานศิลปะที่แสดงถึงประเพณีวัฒนธรรมไทย พุทธศาสนา หรือภูมิทัศน์ชนบทไทยที่สวยงามได้รับความนิยมจากกลุ่มผู้ซื้อเหล่านี้เพื่อใช้เป็นของที่ระลึก ในช่วงนี้แกลเลอรี่เชิงพาณิชย์ต่างแสวงหาจุดชายให้แก่แกลเลอรี่ของตน ทั้งยังมีผู้เริ่มประกอบอาชีพนายหน้าค้างานศิลปะอิสระด้วย ที่สำคัญ การเกิดหอศิลป พีระศรี ได้แสดงถึงพลังร่วมของชนชั้นนำ ภาครัฐ เอกชน และกลุ่มศิลปิน ที่ตั้งขึ้นโดยมีนโยบายรองรับงานสร้างสรรค์ทางศิลปวัฒนธรรม ขณะที่ธนาคารพาณิชย์เริ่มจัดนิทรรศการและการประกวดศิลปกรรม ซึ่งทำให้ได้ประโยชน์ทั้งการประชาสัมพันธ์ภาพลักษณ์อันดีต่อสังคม ได้ความสัมพันธ์ที่ดีกับวงการศิลปะ ได้ลดหย่อนภาษี และยังเป็นโอกาสซื้องานศิลปะคุณภาพที่ผ่านการคัดเลือกจากผู้ทรงคุณวุฒิให้รับรางวัลโดยไม่ต้องผ่านนายหน้าค้างานศิลปะหรือแกลเลอรี่เอกชน ผู้จัดบางรายออกข้อกำหนดให้ผลงานที่ได้รางวัลตกเป็นสมบัติของผู้จัดโดยบริยาย  อย่างไรก็ตาม แนวทางเช่นนี้ถูกวิจารณ์ว่าเป็นการหาประโยชน์เพื่อซื้องานของศิลปินในราคาถูก ถึงกระนั้น ในเบื้องต้น ชื่อเสียงที่ศิลปินได้จากการประกวดศิลปกรรมยังส่งผลต่อการกำหนดราคาผลงานในตลาดศิลปะ รวมถึงเป็นโอกาสที่จะได้จัดแสดงและขายผลงานในหอศิลป์ของเอกชนด้วย