หม้อ ในมิติทางวัฒนธรรมไทย

การศึกษาจากวรรณคดีสมัยรัตนโกสินทร์

บทคัดย่อ

ภาชนะหม้อเป็นเครื่องใช้ในวิถีชีวิตคนไทยตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน เนื่องด้วยเป็นภาชนะสำคัญที่ใช้ประกอบอาหาร อาจมีความแตกต่างด้านวัสดุ วิธีใช้สอย หรือวัฒนธรรมบางมิติที่เปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัย บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการกล่าวถึงภาชนะหม้อที่สะท้อนถึงวัฒนธรรมไทยในมิติต่างๆ จากวรรณคดีสมัยรัตนโกสินทร์ช่วงพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ถึงพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จำนวน 10 เรื่อง ผลการศึกษาพบว่าการกล่าวถึงภาชนะหม้อได้เชื่อมโยงกับวัฒนธรรม 5 มิติ คือ เรื่องวัสดุและการใช้สอย เรื่องวัฒนธรรมความงาม เรื่องความเปรียบทางภาษา เรื่องรูปลักษณ์แทนชายและหญิง และเรื่องเกณฑ์การบอกเวลา การศึกษาครั้งนี้แสดงให้เห็นถึงวัฒนธรรมทางวัตถุและทางความคิดของคนไทยในอดีตผ่านวรรณคดี