5 ทศวรรษของการขยายอำนาจจักรวรรดินิยมทางการทหารของญี่ปุ่น ค.ศ. 1895-1945

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นการศึกษาที่อธิบายให้เห็นพัฒนาการของการขยายอำนาจจักรวรรดินิยมทางการทหารของญี่ปุ่นออกสู่ภายนอกประเทศอย่างต่อเนื่องในช่วง ๕ ทศวรรษ ระหว่าง ค.ศ. ๑๘๙๕-๑๙๔๕ โดยเริ่มศึกษาจาก ค.ศ. ๑๘๙๕ เนื่องจากเป็นปีแรกที่ญี่ปุ่นได้รับชัยชนะในสงครามจีน-ญี่ปุ่น ครั้งที่ ๑ ซึ่งนับเป็นจุดเริ่มต้นของการเติบโตของจักรวรรดินิยมทางการทหารของญี่ปุ่นในระยะแรก ต่อจากนั้นจักรวรรดินิยมญี่ปุ่นได้พยายามแสวงหาเขตอิทธิพลของตนเองเพื่อให้ก้าวขึ้นมาทัดเทียมกับจักรวรรดินิยมตะวันตก ดังจะเห็นได้จากชัยชนะของญี่ปุ่นในสงครามรัสเซีย-ญี่ปุ่น ค.ศ. ๑๙๐๕ การผนวกเกาหลีเป็นส่วนหนึ่งของจักรวรรดินิยมญี่ปุ่นได้สำเร็จใน ค.ศ. ๑๙๑๐ รวมทั้ง การก้าวสู่สงครามโลกครั้งที่ ๑ และการบังคับให้จีนลงนามในข้อเรียกร้อง ๒๑ ประการ ได้สำเร็จระหว่าง ค.ศ. ๑๙๑๔ - ๑๙๑๘ ผลจากความสำเร็จในการดำเนินนโยบายต่างประเทศของญี่ปุ่นในระยะแรกได้กระตุ้นให้ภายหลังสงครามโลกครั้งที่ ๑ ญี่ปุ่นได้ดำเนินนโยบายขยายอำนาจจักรวรรดินิยมทางการทหารออกสู่ภายนอกเพื่อแข่งขันกับจักรวรรดินิยมตะวันตกอย่างกว้างขวางมากขึ้นในระยะที่สอง นับตั้งแต่การเกิดขึ้นของขบวนการชาตินิยมรุนแรงที่พัฒนาไปสู่ลัทธิทหารนิยม (ทศวรรษ ๑๙๒๐-๑๙๓๐) การยึดครองแมนจูเรียและสถาปนาเป็นประเทศแมนจูกัว (ค.ศ. ๑๙๓๑-๑๙๓๒) การทำสงครามระหว่างจีน-ญี่ปุ่นครั้งที่ ๒ ค.ศ. ๑๙๓๗ รวมทั้งการดำเนินนโยบายต่างประเทศตามแผนการจัดระเบียบใหม่ในเอเชียตะวันออกในเดือนพฤศจิกายน ๑๙๓๘ และพัฒนาไปสู่การดำเนินการตามแผนการสถาปนาวงศ์ไพบูลย์ มหาเอเชียบูรพาในเดือนสิงหาคม ค.ศ. ๑๙๔๐ โดยญี่ปุ่นมีเป้าหมายในการขยายอำนาจเข้าไปครอบครองทรัพยากรของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นอาณานิคมของจักรวรรดินิยมตะวันตกจึงส่งผลให้อังกฤษและสหรัฐอเมริกามีปฏิกิริยาต่อต้านจนกลายเป็นสงครามมหาเอเชียบูรพาซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของสงครามโลกครั้งที่ ๒ แต่เมื่อสหรัฐอเมริกาตัดสินใจยุติสงครามด้วยการทิ้งระเบิดปรมาณูที่ฮิโรชิมาและนางาซากิ ญี่ปุ่นจึงยอมพ่ายแพ้สงครามอย่างเป็นทางการ ในวันที่ ๒ กันยายน ค.ศ. ๑๙๔๕ และถือเป็นการสิ้นสุดของการขยายอำนาจจักรวรรดินิยมทางการทหารของญี่ปุ่นอย่างสิ้นเชิง