คำแสดงอารมณ์พื้นฐานที่มาจากปฏิกิริยากายภาพในภาษาไทย

บทคัดย่อ

คำแสดงอารมณ์ที่มาจากปฏิกิริยากายภาพมีความสัมพันธ์กับกระบวนการกลายเกิดเป็นศัพท์ใหม่และการแผ่ขยายความหมายที่น่าสนใจ บทความนี้มีวัตถุประสงค์ ๔ ประการ คือ ๑. เพื่อวิเคราะห์องค์ประกอบภาษา และโครงสร้างภาษาของคำแสดงอารมณ์พื้นฐานในภาษาไทย ๒. เพื่อจำแนกประเภทอารมณ์ต้นแบบของคำแสดงอารมณ์พื้นฐานในภาษาไทย ๓. เพื่อวิเคราะห์กระบวนการกลายเกิดเป็นศัพท์ใหม่ของคำแสดงอารมณ์พื้นฐานใน ภาษาไทย และ ๔. เพื่อวิเคราะห์กระบวนการแผ่ขยายความหมายของคำแสดงอารมณ์พื้นฐานในภาษาไทยโดยเก็บข้อมูลจากพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ และแบบสอบถามจากผู้ใช้ภาษาไทยทั่วไป จำนวน ๒๐๐ คนผลการศึกษาพบว่าคำแสดงอารมณ์พื้นฐานในภาษาไทยมีจำนวนทั้งสิ้น ๑๙๕ คำ องค์ประกอบภาษาจำแนกออกเป็น ๒ องค์ประกอบ ได้แก่ องค์ประกอบหลักและองค์ประกอบเสริม โดยมี ๒ โครงสร้าง ได้แก่ โครงสร้างเดี่ยวและโครงสร้างประสม ส่วนการจำแนกประเภทอารมณ์พื้นฐานตามทฤษฎีต้นแบบพบว่าคำว่า “ต้องใจ” “ชื่นใจ” “น้ำตาตกใน” “เสียว สันหลัง” และ “เลือดพล่าน” เป็นคำแสดงอารมณ์ต้นแบบของอารมณ์รัก สุข เศร้า กลัว และโกรธตามลำดับ นอกจากนี้ยังพบว่ากระบวนการกลายเกิดเป็นศัพท์ใหม่ของคำแสดงอารมณ์มีวิธีการสร้างศัพท์ ๗ วิธี ได้แก่ การประสมคำ การซ้อนคำ การซ้ำคำ การปรับเปลี่ยนเสียง การตัดคำ และการละ การทำให้เป็นสำนวน และแบบผสม โดยมีลักษณะการแผ่ขยายความหมายแบบอัพภันตรภาษาคือสร้างความหมายจากรูปภาษาที่เป็นรูปธรรมไปสู่รูปภาษาที่เป็นนามธรรมด้วยกระบวนการเปรียบเทียบแบบนามนัยและอุปลักษณ์