ฌเวตัน โตโดรอฟ : จาก "วรรณคดีและการสร้างความหมาย" ไปสู่ "วิพากษ์การวิจารณ์" วรรณคดีศาสตร์จะยังคงเป็นเรื่องที่เป็นไปได้อีกหรือไม่?

บทคัดย่อ

บทความฉบับนี้มีจุดมุ่งหมายที่จะนำเสนอแนวคิดเชิงทฤษฎีเกี่ยวกับวรรณคดีและการอ่านวิเคราะห์ผลงานวรรณคดีของฌเวตัน โตโดรอฟ นักวิชาการฝรั่งเศสเชื้อสายบัลกาเรีย โดยเฉพาะทฤษฎีการอ่านกวีนิพนธ์ที่ไร้คำกลอนหรือบทกวีที่แต่งด้วยร้อยแก้ว (le poéme en prose) ซึ่งได้สลัดคำกลอนอันเป็นคุณสมบัติสำคัญประการแรกของความเป็นกวีนิพนธ์ทิ้งไปจนหมดสิ้น ในช่วงทศวรรษ ๑๙๖๐-๑๙๗๐ โตโดรอฟให้ความสนใจและทำงานค้นคว้าวิจัยด้านสุนทรียะหรือด้านรูปแบบของงานวรรณศิลป์ด้วยความเชื่อมั่นว่า วรรณคดีศาสตร์จะเป็นศาสตร์ที่สามารถพัฒนาต่อเนื่องไปได้และจะเป็นฐานที่มั่นคงสำหรับการทำงานในโลกของวรรณคดีศึกษาที่งานวรรณคดีจะมีความเป็นเอกภาพหนึ่งเดียว ไม่ว่าเราจะทำงานกับวรรณคดีประเภทร้อยแก้วหรือร้อยกรอง และไม่ว่ารูปแบบของงานวรรณคดีที่นำมาศึกษาจะสร้างขึ้นอย่างต้องตามกฎเกณฑ์ของการประพันธ์หรือไม่ ทฤษฎีการอ่านที่เน้นความ สำคัญขององค์ประกอบภายในของตัวบทมุ่งหวังที่จะช่วยให้ผู้ที่ศึกษาวรรณคดีสามารถเข้าถึงความเป็นวรรณคดี (la litterarité) ของผลงานด้วยภาษาในตัวบทของผลงานนั้น ๆ เอง แต่จากจุดยืนดังกล่าวนี้ โตโดรอฟได้พัฒนาแนวความคิดรูปแบบและโครงสร้างนิยมของตนเองไปสู่การวิพากษ์ผลงานของตัวเอง ไปสู่การปฏิเสธจุดยืนแนวรูปแบบนิยมของตัวเอง และไปสู่จุดยืนของความเป็นนักมนุษยนิยมที่มุ่งแสวงหาความหมายของตัวบท ตัวบุคคล ของชีวิตและโลกในความสัมพันธ์กับบริบททางสังคม วัฒนธรรม การเมืองและประวัติศาสตร์