การศึกษาระบบไพร่จากหลักฐานสมัยอยุธยาตอนปลาย

บทคัดย่อ

บทความนี้ต้องการศึกษาระบบไพร่ในสมัยอยุธยาจากหลักฐานร่วมสมัย ทั้งนี้ เพราะเท่าที่ผ่านมามักนำคำอธิบายเรื่องระบบไพร่สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นมาอธิบายระบบไพร่ในสมัยอยุธยาตอนปลายด้วย โดยมักจะมองข้ามหลักฐานสมัยอยุธยา นอกจากนี้ ผู้ศึกษาส่วนใหญ่ยังมักใช้มุมมองทางการเมืองการปกครอง ทำให้ภาพของโครงสร้างสังคมสมัยอยุธยาเป็นภาพนิ่ง ไม่เคลื่อนไหว เพราะติดกับที่ว่าระบบไพร่เป็นระบบที่ตายตัว ดังนั้น บทความนี้จึงมุ่งศึกษาระบบไพร่ในสมัยอยุธยาจากหลักฐานสมัยอยุธยาเอง จากการศึกษาพบว่า ระบบไพร่ในสมัยอยุธยาไม่ใช่ระบบที่ตายตัว และจากความยืดหยุ่นของระบบนี้เองที่ทำให้เกิดคนกลุ่มใหม่ขึ้นในสังคมอยุธยาจนกระทั่งต้องสร้างกลไกทางกฎหมายขึ้นมารองรับ