พัฒนาการของชุมชนเมืองบริเวณองค์พระปฐมเจดีย์ พ.ศ. ๒๓๙๖-๒๔๖๘

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นการศึกษาพัฒนาการชุมชนเมืองบริเวณองค์พระปฐมเจดีย์ จังหวัดนครปฐม พ.ศ. ๒๓๙๖-๒๔๖๘ จากการศึกษาพบว่าเมืองนครปฐมเดิมมีศูนย์กลางอยู่ที่เจดีย์พระประโทณ ในสมัยอยุธยาที่ตั้ง เมืองอยู่ริมแม่น้ำนครชัยศรี (แม่น้ำท่าจีน) ส่วนที่ตั้งตัวเมืองนครปฐมในปัจจุบัน เริ่มมีผู้คนมาตั้งบ้านเรือนเป็นชุมชนตั้งแต่สมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๔ เมื่อโปรดเกล้าฯ ให้มีการบูรณปฏิสังขรณ์ องค์พระปฐมเจดีย์ ใน พ.ศ. ๒๓๙๖ และมีผู้คนมาอยู่อาศัยมากขึ้น มีความเจริญเรื่อยมาจนกระทั่งในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๕ ได้โปรดให้ย้ายที่ว่าการเมืองมายังบริเวณองค์พระปฐมเจดีย์พร้อมทั้งทรงวางผังเมืองใหม่ และปรับปรุงเส้นทางคมนาคมจนกระทั่งในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๖ โปรดเกล้าฯ ให้บริเวณองค์พระปฐมเจดีย์ตั้งเป็นเมืองนครปฐม พร้อมกับ เปลี่ยนชื่อเมืองนครชัยศรี มาเป็นเมือง “นครปฐม”