สงครามมหาเอเชียบูรพาจากความทรงจําของชาวบ้านบุ และชาวปากคลองบางกอกน้อย

ผู้แต่ง

  • สุภาภรณ์ จินดามณีโรจน์ คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร

คำสำคัญ:

ชีวิตในสงครามมหาเอเชียบูรพา, ความทรงจํา, สถานีรถไฟบางกอกน้อย, กองกําลังทหารญี่ปุ่น, บ้านบุ, ปากคลองบางกอกน้อย

บทคัดย่อ

บทความนี้มีจุดมุ่งหมายที่จะสะท้อนภาพชีวิตของชาวบ้านในย่านบ้านบุ และชาวปากคลองบางกอกน้อย ซึ่งเป็นชุมชนที่ได้รับผลกระทบจากสงครามมหาเอเชียบูรพา (พ.ศ. ๒๔๘๔-๒๔๘๘) เนื่องจากอยู่ใกล้สถานีรถไฟบางกอกน้อยซึ่งเป็นที่ตั้งกองกําลังทหารญี่ปุ่น และเป็นยุทธศาสตร์ที่ฝ่ายสัมพันธมิตรมุ่งโจมตีฐานที่มั่นของญี่ปุ่น การสะท้อนสภาพชีวิตใช้วิธีศึกษาจากความทรงจําของคนท้องถิ่นผ่านการบอกเล่าซึ่งเป็นวิธีหนึ่งในการศึกษาเพื่อให้ได้มาซึ่งข้อมูลทางประวัติศาสตร์ที่ไม่ค่อยมีในหลักฐานเอกสาร นอกจากนั้น ยังได้มีการสืบค้นและศึกษาข้อมูลอื่นๆ มาสนับสนุน เช่น แผนที่ รูปภาพ เอกสารท้องถิ่น (เช่นหนังสือประจําตระกูล บันทึกส่วนตัว เอกสารในช่วงสมัยสงคราม) เอกสารราชการ หนังสือ บทความ และ งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง ที่สําคัญคือมีการสํารวจศึกษาพื้นที่เพื่อค้นหาร่องรอยมาประกอบการศึกษาด้วย การศึกษาที่กล่าวมาช่วยให้เกิดความเข้าใจชีวิตของผู้คนระหว่างสงครามมหาเอเชียบูรพา นับเป็นการศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถิ่นที่เก็บรักษาความทรงจําของเหตุการณ์ร่วมสมัยที่ผ่านพ้นไปแล้ว

Downloads

Download data is not yet available.

เอกสารอ้างอิง

เอกสารชั้นต้น
“ประกาศกระทรวงโยธาธิการเรื่องที่ดิน สร้างทางรถไฟสายเพชรบุรี ประกาศมา ณ วันเสาร์ที่ ๘ กรกฎาคม ร.ศ. ๑๑๘.” ราชกิจจานุเบกษา, เล่ม ๑๖ ตอน ๑๖ (วันที่ ๑๖ กรกฎาคม ร.ศ. ๑๑๘ (พ.ศ. ๒๔๔๒)) : ๒๐๒-๒๐๓.

หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. เอกสารกรมราชเลขาธิการรัชกาลที่ ๕ กระทรวงนครบาล ร.๕ น.๑๘.๑ ข/๑๑๖ เรื่องหม่อมอนุรุทเทวาจะขายที่ดินตําบลวัดสุวรรณารามให้แก่พนักงานกรมรถไฟหลวง (๒๖ สิงหาคม ร.ศ. ๑๒๐).

หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. เอกสารกรมราชเลขาธิการรัชกาลที่ ๕ กระทรวงนครบาล ร.๕ น.๑๘.๑ ข/๑๒๘ เรื่องจัดเจ้าหน้าที่ซื้อที่ของกรมรถไฟ จะซื้อที่ดินของนายร้อยเอก หม่อมหลวงชิต, นายปราบ, นายเอี่ยม, นายนิ่ม ตําบลบ้านบุ (๓๐-๓๑ พฤศจิกายน ร.ศ. ๑๒๐).

หนังสือและบทความ
กรมแผนที่ทหาร. แผนที่กรุงเทพฯ พ.ศ. ๒๔๓๑-๒๔๗๔. กรุงเทพฯ : กรมฯ, ๒๕๒๗.

กุสุมา รักษมณี. ๑๐๐ ปี ราชการุญ. กรุงเทพฯ : สมาคมราชการุญ, ๒๕๕๐.

นงลักษณ์ ลิ้มศิริ, พ.อ. หญิง. ความสัมพันธ์ญี่ปุ่น-ไทยสมัยสงครามโลกครั้งที่ ๒. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, ๒๕๔๙.

สัมภาษณ์
พระราชพุทธิญาณ รองเจ้าอาวาสวัดสุวรรณารามราชวรวิหาร. อายุ ๗๑ ปี. วัดสุวรรณารามฯ ถนนจรัญสนิทวงศ์ ๓๒ แขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐. สัมภาษณ์, ๒๐ มีนาคม ๒๕๕๐.

ท่านอิหม่ามมัสยิดหลวงบางกอกน้อย. อายุ ๘๐ ปี. มัสยิดหลวงบางกอกน้อย แขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐. สัมภาษณ์, ๘ เมษายน ๒๕๕o.

นางบุญชิต. อายุ ๘๕ ปี. ตรอกบ้านบุ ถนนจรัญสนิทวงศ์ ๓๒ แขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐. สัมภาษณ์, ๒๘ พฤษภาคม ๒๕๕๐.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2020-02-07

รูปแบบการอ้างอิง

จินดามณีโรจน์ ส. (2020). สงครามมหาเอเชียบูรพาจากความทรงจําของชาวบ้านบุ และชาวปากคลองบางกอกน้อย. วารสารอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร, 32(1), 248–281. สืบค้น จาก https://so04.tci-thaijo.org/index.php/jasu/article/view/239327

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความประจำฉบับ