ภูมินามของหมู่บ้านในจังหวัดลำปาง

บทคัดย่อ

งานวิจัยเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเกี่ยวกับภูมินามของหมู่บ้านในจังหวัดลำปางโดยศึกษาทั้งในส่วนของประวัติความเป็นมา ลักษณะภาษา และคุณค่าของภูมินามหมู่บ้าน ผลของการศึกษาภูมินามจำนวน ๙๘๕ ชื่อ พบว่า โครงสร้างทางภาษาของภูมินามหมู่บ้านประกอบด้วยคำมูล ๑-๗ คำ ที่พบมากที่สุดคือชื่อที่ประกอบด้วยคำมูล ๒ คำ พบมากถึง ๕๘๑ ชื่อ คิดเป็นร้อยละ ๕๘.๙๙ ของชื่อทั้งหมด โดยภูมินามอาจประกอบด้วยส่วนประกอบ ๒ ส่วน คือ “คำหลัก” และ “คำขยาย” ซึ่งปรากฏเรียงกันได้ ๔ แบบ “คำหลัก” “คำหลัก + คำขยาย” “คำหลัก + คำหลัก” และ “คำขยาย + คำหลัก” แบบที่พบมากที่สุด คือ “คำหลัก + คำขยาย” พบทั้งสิ้น ๘๐๑ ชื่อ คิดเป็นร้อยละ ๘๑.๓๒ ในส่วนโครงสร้างทางความหมาย ศึกษาโดยแยกภูมินามออกเป็นศัพท์หลักคือคำแรกของชื่อหมู่บ้าน และศัพท์ขยายคือคำที่อยู่ต่อจากคำแรกของชื่อหมู่บ้านนั้น พบว่า ความหมายที่ปรากฏมากที่สุดของศัพท์หลัก คือ "ลักษณะทางภูมิศาสตร์" และความหมายที่พบมากที่สุดของศัพท์ขยาย คือ "พืช" เมื่อนำความหมายของศัพท์หลักและศัพท์ขยายมานับความถี่ของการปรากฏร่วมกันแล้ว พบว่า กลุ่มความหมาย “น้ำและแหล่งน้ำ” ปรากฏอยู่ในภูมินามของหมู่บ้านในจังหวัดลำปางมากที่สุด รองลงมาคือกลุ่มความหมาย "พืช" รูปศัพท์ที่ปรากฎความถี่มากที่สุด คือ “แม่” รองลงมาคือ “ทุ่ง” “นา” “ท่า" และ "พัฒนา” ตามลำดับ นอกจากนี้ ภูมินามของหมู่บ้านยังมีคุณค่าในแง่ที่สามารถสะท้อนให้เห็นลักษณะต่าง ๆ ของจังหวัดลำปางได้ ทั้งลักษณะทางกายภาพ ตลอดจนสภาพทางสังคมและวัฒนธรรม โดยจำแนกได้เป็น ๗ ด้าน ได้แก่ ลักษณะทางภูมิศาสตร์ พรรณพืชพรรณสัตว์ ประวัติศาสตร์ ท้องถิ่น ตำนานและนิทานพื้นบ้าน วิถีชีวิต ความเชื่อและค่านิยม และลักษณะทางการปกครอง