สงครามรัสเซีย-ญี่ปุน : จุดเปลี่ยนของจักรวรรดิรัสเซีย

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นการศึกษาเกี่ยวกับสงครามรัสเซีย-ญี่ปุ่น ค.ศ. ๑๙๐๔-๑๙๐๕ ซึ่งมีสาเหตุจากการแข่งขันกันระหว่างประเทศทั้งสองเพื่อมีอำนาจในแมนจูเรียและเกาหลี ใน ค.ศ. ๑๘๙๗ รัสเซียประสบความสำเร็จในการกดดันให้จีนยอมให้สิทธิการเช่าปอร์ตอาเทอร์ซึ่งเป็นจุดยุทธศาสตร์ที่สำคัญในปลายคาบสมุทรเหลียวตง นอกจากนี้ในเวลาต่อมารัสเซียยังเข้ายึดครองแมนจูเรียของจีนอีกด้วย และได้รับสิทธิในการขยายเส้นทางรถไฟสายทรานส์ไซบีเรียข้ามแมนจูเรียไปยังท่าวลาดิวอสตอคของรัสเซียอีกด้วย การเข้ามาของรัสเซียจึงเท่ากับเป็นการคุกคามนโยบายการสร้าง “เขตอิทธิพล” ของญี่ปุ่นในตะวันออกไกล นอกจากนี้รัสเซียยังปฏิเสธที่จะให้ญี่ปุ่นเข้ายึดครองเกาหลีอีกด้วย ความสัมพันธ์ระหว่างรัสเซียกับญี่ปุ่นจึงเสื่อมโทรมลง และในวันที่ ๘ กุมภาพันธ์ ค.ศ. ๑๙๐๔ ญี่ปุ่นก็ได้บุกโจมตีกองทัพเรือรัสเซียที่ปอร์ตอาเทอร์ ญี่ปุ่นมีชัยชนะเหนือกองทัพรัสเซียอย่างต่อเนื่องในการรบที่แม่น้ำยาลูและแมนจูเรีย รัสเซียพยายามที่จะกู้หน้าในการพ่ายแพ้ในยุทธนาวีโดยการส่งกองทัพเรือจากทะเลบอลติกมายังมหาสมุทรแปซิฟิกโดยกองทัพเรือต้องเดินทางอ้อมแหลมกู๊ดโฮป แต่ก็ต้องประสบกับหายนะในยุทธนาวีที่ช่องแคบสึซึมะในเดือนพฤษภาคม ค.ศ. ๑๙๐๕ รัสเซียกับญี่ปุ่นยินยอมรับการไกล่เกลี่ยจากประธานาธิบดีทีโอดอร์ รูสเวลต์แห่งสหรัฐอเมริกาและลงนามในสนธิสัญญาสงบศึกในเดือนกันยายน ค.ศ. ๑๙๐๕ การสูญเสียเกียรติของรัสเซียและของ ซาร์นิโคลัสที่ 2 เป็นชนวนเหตุให้เกิดการปฏิวัติ ค.ศ. ๑๙๐๕ ซึ่งถือว่าเป็นจุดหักเหที่สำคัญในประวัติศาสตร์รัสเซียสมัยใหม่