ภาพแทนผู้หญิงไทยที่สื่อผ่านกลวิธีทางภาษาในวาทกรรม กฎหมายตราสามดวงบทพระไอยการลักษณผัวเมีย

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาภาพแทนของ “ผู้หญิงไทย” ที่นำเสนอผ่านวาทกรรมกฎหมายตราสามดวงในพระไอยการลักษณผัวเมีย ผู้วิจัยเก็บข้อมูลจากพระไอยการลักษณผัวเมียในกฎหมายตราสามดวงฉบับราชบัณฑิตยสถาน ซึ่งมีเนื้อหาทั้งสิ้น 141 มาตรา ผลการศึกษาพบว่าโครงสร้างเนื้อหาของพระไอยการลักษณผัวเมียประกอบด้วยโครงสร้าง 2 ส่วนหลัก คือ ประกาศพระราชบัญญัติ (มูลเหตุในการชำระกฎหมาย) ซึ่งเป็นส่วนที่มีเหมือนกันในทุกพระไอยการ และลักษณะมูลกรณีการวิวาทแห่งผัวเมียหรือชู้ประกอบด้วย 12 มูลกรณี ทั้งนี้ เนื้อหาสำคัญกล่าวถึง 3 ประเด็กหลัก คือ 1) เงื่อนไขการเป็นเมียโดยถูกต้องตามกฎหมาย 2) ทรัพย์สินระหว่างสามีภรรยา และ 3) การสิ้นสุดการสมรส วาทกรรม กฎหมายพระไอยการลักษณผัวเมียใช้กลวิธีทางภาษา 3 กลวิธี ได้แก่ 1) การเลือกใช้ศัพท์ 2) การใช้อุปลักษณ์ และ 3) การใช้ประโยคเพื่อสื่อความหมาย เมื่อวิเคราะห์ "กลวิธีทางภาษา" ทำให้เห็นภาพแทนของผู้หญิงไทย 2 ประเภท คือ ภาพแทนของผู้หญิงที่ดีและภาพแทนของผู้หญิงที่ไม่ดี กล่าวคือ ผู้หญิงที่ดีคือ ผู้หญิงที่ประพฤติตนอยู่ภายใต้กรอบ “อำนาจอิสระ” ของบิดามารดาและสามี สว่ น ผู้หญิงที่ไม่ดีคือ ผู้หญิงที่ประพฤติตนละเมิดกรอบดังกล่าว