ซิ่นไหมคำเชียงตุง

การสืบทอดและผลิตซ้ำในวัฒนธรรมล้านนาร่วมสมัย

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาความเป็นมา ความหมาย และบทบาทความสำคัญของผ้าซิ่นไหมคำต่อราชสำนักเชียงตุง 2) การเปลี่ยนแปลงความหมาย การสร้างคุณค่าและบทบาทของผ้าซิ่นไหมคำในวัฒนธรรมร่วมสมัย 3) ปัจจัยและบริบททางสังคม ที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงบทบาทของผ้าซิ่นไหมคำในวัฒนธรรมร่วมสมัย โดยใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ ประกอบด้วยการศึกษาจากเอกสาร หลักฐานลายลักษณ์ (Documentary study) และการศึกษาภาคสนาม (Field study)  ผลวิจัยพบว่า 1) ผ้าซิ่นไหมคำ เป็นหนึ่งในเครื่องแต่งกายที่มีความหมาย แสดงออกถึงอัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์ เป็นสัญลักษณ์ของชนชั้นสูง ใช้แบ่งสถานภาพทางสังคม ได้รับการยอมรับและผลิตซ้ำโดยสตรีในราชสำนักเชียงตุงจากรุ่นสู่รุ่น 2) ผ้าซิ่นไหมคำในวัฒนธรรมร่วมสมัย มีการเปลี่ยนแปลงความหมาย กลายเป็นเครื่องแต่งกายล้านนาแบบหนึ่ง  อยู่ในฐานะสินค้าทางวัฒนธรรม ก่อให้เกิดบทบาทต่อวัฒนธรรมร่วมสมัยคือ ทำให้เกิดการผสมผสานกันของหลายวัฒนธรรม  3) ปัจจัยและบริบททางสังคม ที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงบทบาทของผ้าซิ่นไหมคำ เกิดขึ้นจากสองปัจจัยหลัก คือ ปัจจัยภายในที่มาจากคุณค่าของผ้าซิ่นไหมคำเอง กับปัจจัยภายนอกที่เป็นผลมาจากบริบททางสังคม ผลที่ได้จากการวิจัยสามารถนำไปใช้ขยายความรู้เกี่ยวกับผ้าและการแต่งกายของล้านนา ตลอดจนนำไปต่อยอดในเชิงคติชนสร้างสรรค์ได้อีกด้วย