ศึกษาวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างโพชฌงค์ 7 กับอานาปานสติ

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาเนื้อหาและสาระสำคัญของโพชฌงค์ 7 2) เพื่อศึกษาเนื้อหาและสาระสำคัญของอานาปานสติ 3) เพื่อศึกษาวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างโพชฌงค์ 7 กับอานาปานสติ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ผลการวิจัยพบว่า ความสัมพันธ์ระหว่างโพชฌงค์ 7 กับอานาปานสติ พบว่า โพชฌงค์ 7 อยู่ในโพธิปักขิยธรรม ส่วนอานาปานสติอยู่ในสติปัฏฐานหมวดกายานุปัสสนาสติปัฏฐาน ซึ่งอยู่ในโพธิปักขิยธรรมเช่นเดียวกัน หลักธรรมทั้ง 2 ประการจึงมีความสัมพันธ์เชื่อมโยงกันในฐานะเป็นองค์ธรรมแห่งการตรัสรู้เหมือนกัน กล่าวคือ การเจริญโพชฌงค์ 7 ด้วยการพิจารณาลมหายใจเข้า-ออก ได้แก่ 1) การเจริญสติสัมโพชฌงค์ คือ ให้จิตอยู่กับสิ่งที่พิจารณา 2) การเจริญธัมมวิจัยสัมโพชฌงค์ คือ ใช้สติกำหนดลมหายใจเข้า-ออก ไตร่ตรองธรรมตามความเป็นจริง 3) การเจริญวิริยสัมโพชฌงค์ คือ มีสติกำหนดพิจารณาลมหายใจเข้า-ออก โดยมีความเพียรทางกายและใจที่เป็นไปเพื่อความรู้ยิ่ง 4) การเจริญปีติสัมโพชฌงค์ คือ มีสติกำหนดพิจารณาลมหายใจเข้า-ออก เมื่อมีปีติเกิดขึ้นก็ไม่ติดใจ 5) การ            เจริญปัสสัทธิสัมโพชฌงค์ คือ มีสติกำหนดพิจารณาลมหายใจเข้า-ออกที่ทำให้เกิดความสงบกายและใจ 6) การเจริญสมาธิสัมโพชฌงค์ คือ มีสติกำหนดพิจารณาลมหายใจเข้า-ออกก็จะทำให้จิตตั้งมั่นคง 7) การเจริญอุเบกขาสัมโพชฌงค์ คือ เมื่อกำหนดลมหายใจเข้า-ออกจิตที่มีอุเบกขา เป็นกลาง โดยอาศัยวิเวก วิราคะ และนิโรธ เมื่อเจริญสติได้เช่นนี้จะทำให้วิชชาและวิมุตติบริบูรณ์