วิเคราะห์ความสำคัญของเวทนาต่อการเจริญวิปัสสนาภาวนาในเวทนาสูตร

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์ 2 ประการ คือ 1) ศึกษาเนื้อหาและหลักธรรมสำคัญในเวทนาสูตร และ 2) วิเคราะห์ความสำคัญของเวทนาต่อการเจริญวิปัสสนาภาวนาในเวทนาสูตร โดยการศึกษาค้นคว้าข้อมูลจากคัมภีร์พระไตรปิฎก อรรถกถา ฎีกา อนุฎีกา คัมภีร์วิสุทธิมรรค และจากหนังสือเอกสาร งานวิจัยต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง แล้วนำมาเรียบเรียงบรรยายตรวจสอบโดยผู้เชี่ยวชาญ ผลการวิจัยพบว่า เนื้อหาและหลักธรรมสำคัญในเวทนาสูตร เวทนา 3  หมายถึง ความรู้สึกในการเสวยอารมณ์ 3 ทาง ได้แก่ 1) สุขเวทนา คือ ความรู้สึกสุข 2) ทุกขเวทนา คือ ความรู้สึกทุกข์ และ 3) อทุกขมสุขเวทนา คือ (ความรู้สึกที่มิใช่สุขมิใช่ทุกข์) และอริยมรรคมีองค์ 8 คือ ข้อปฏิบัติอันเป็นทางสายกลาง 8 ประการ การวิเคราะห์ความสำคัญของเวทนาต่อการเจริญวิปัสสนาภาวนาในเวทนาสูตร พบว่าเวทนา 3 ที่มีความสำคัญต่อการเจริญวิปัสสนาภาวนา คือการกำหนดรู้เท่าทันต่อ สุขเวทนา ทุกขเวทนา และอทุกขมสุขเวทนา ที่เกิดขึ้นทางกายและใจ สักว่าเป็นแต่เพียงเวทนาที่เกิดขึ้นตามเหตุปัจจัยเท่านั้น เวทนานี้เมื่อเกิดขึ้นก็เพราะด้วยเหตุปัจจัยให้เกิดขึ้น เมื่อตั้งอยู่ก็ด้วยเหตุปัจจัยให้ตั้งอยู่ เมื่อดับก็ด้วยเหตุปัจจัยให้ดับไปในที่สุด ผู้เจริญวิปัสสนาภาวนาตามหลักธรรมในอริยมรรคมีองค์ 8 ได้ชื่อว่า ดำเนินตามทางสายกลาง ย่อมประสบผลสำเร็จ คือ ยังมรรค ผล นิพพาน ให้เกิดขึ้นได้ ทำให้พ้นจากกองทุกข์ทั้งปวงในสังสารวัฏ และเข้าถึงพระนิพพานซึ่งเป็นแดนเกษมอันเป็นสุขที่แท้จริง