การพัฒนาชุดองค์ความรู้เพื่อสนับสนุนการจัดการไฟและหมอกควันไฟ ในพื้นที่จังหวัดตากบนพื้นฐานการประยุกต์ใช้ภูมิสารสนเทศ
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การจัดการไฟในพื้นที่เกิดปัญหาในปัจจุบัน ยังต้องการใช้องค์ความรู้เชิงพื้นที่เข้ามาช่วยสนับสนุนการตัดสินใจในการดำเนินการ บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) พัฒนาชุดองค์ความรู้ในการสนับสนุนการจัดการไฟและหมอกควันไฟในพื้นที่จังหวัดตากบนพื้นฐานการประยุกต์ใช้ภูมิสารสนเทศ และ (2) ประเมินผลความพึงพอใจของผู้ได้รับการถ่ายทอดชุดองค์ความรู้และสร้างแนวทางการใช้ประโยชน์จากชุดองค์ความรู้ดังกล่าว มีขั้นตอนการวิจัย ประกอบด้วย การรวบรวมข้อมูลเชิงพื้นที่
การสำรวจข้อมูลภาคสนาม การวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ภูมิสารสนเทศ การพัฒนาชุดองค์ความรู้ และการประเมินผลการดำเนินงาน ผลการศึกษา พบว่า สามารถพัฒนาชุดองค์ความรู้ดังกล่าวได้ โดยประกอบด้วย (1) ผลการประเมินพื้นที่และความรุนแรงของการเผาไหม้จากข้อมูลดาวเทียม Landsat (2) ผลการวิเคราะห์ข้อมูลการเกิด MODIS Hotspot และ Suomi NPP Hotspot (3) ผลการวิเคราะห์พื้นที่เสี่ยงไฟป่า โดยใช้ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ หรือ GIS (4) ผลการวิเคราะห์พื้นที่เสี่ยงการเผาในที่โล่งภาคเกษตรกรรม โดยใช้ GIS และ (5) ผลการกำหนดเขตอันตรายหมอกควันไฟโดยใช้ภูมิสารสนเทศ เมื่อทำการประเมินผลชุดองค์ความรู้จากความพึงพอใจของผู้ใช้ประโยชน์ พบว่า มีความพึงพอใจต่อชุดองค์ความรู้ดังกล่าวโดยภาพรวมระดับมาก ( = 4.34, SD. = 0.85) และมีแนวทางการใช้ประโยชน์จากชุดองค์ความรู้เพื่อสนับสนุนการจัดการไฟและหมอกควันไฟ ในด้านการเตือนภัย เฝ้าระวัง จัดการ สนับสนุนการตัดสินใจ จัดลำดับความเสี่ยงในการเข้าถึงเพื่อแก้ปัญหา และประกอบการใช้กำหนดเป้าหมายและผลสัมฤทธิ์ที่สำคัญ (OKRs) ของหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ซึ่งครอบคลุมกระบวนการจัดการได้ทั้งระยะก่อนเกิด ระหว่างเกิด และหลังเกิดภัย
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ทัศนะและความคิดเห็นที่ปรากฏในวารสาร ถือเป็นความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความนั้น และไม่ถือเป็นทัศนะและความรับผิดชอบของกองบรรณาธิการ
เอกสารอ้างอิง
กรมควบคุมมลพิษ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. (2567). ข้อมูลระดับค่า PM2.5 ย้อนหลังรายเดือนรายสถานี. สืบค้นเมื่อ 4 มกราคม 2567, จาก http://air4thai.pcd.go.th/webV3/#/History
กรมป่าไม้ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. (2566). โครงการจัดทำข้อมูลสภาพพื้นที่ป่าไม้ ปี พ.ศ. 2566. สืบค้นเมื่อ 10 กุมภาพันธ์ 2567, จาก https://www.forest.go.th/land/
กรมพัฒนาที่ดิน กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. (2564). ชั้นข้อมูลระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์การใช้ประโยชน์ที่ดินและสิ่งปกคลุมดิน กรมพัฒนาที่ดิน พ.ศ. 2564. สืบค้นเมื่อ 5 กุมภาพันธ์ 2567, จาก https://tswc.ldd.go.th/Download GIS/Index_Lu.html
ส่วนควบคุมไฟป่า สำนักป้องกัน ปราบปราม และควบคุมไฟป่า, กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. (2566). สถิติไฟไหม้ป่าย้อนหลัง ประจำปีงบประมาณ 2541-2566. สืบค้นเมื่อ 15 มีนาคม 2567, จาก https://portal.dnp.go.th/DNP/FileSystem/download?uuid=51094b25-09a2-4bb5-97c9-c3b3beb77fb0.xls.
สุภาสพงษ์ รู้ทำนอง. (2559). การศึกษารูปแบบ การกระจายตัว และความเสี่ยงต่อการเกิดไฟ เพื่อสร้างแนวทางการจัดการไฟในพื้นที่เกษตรกรรม โดยใช้ภูมิสารสนเทศ: กรณีศึกษา อำเภอเมืองกำแพงเพชร จังหวัดกำแพงเพชร. วารสารพิกุล, 14(2), 47-70.
สุภาสพงษ์ รู้ทำนอง. (2564). ภูมิสารสนเทศสำหรับการจัดการภัยพิบัติทางธรรมชาติ. กำแพงเพชร: มหาวิทยาลัยราชภัฏกำแพงเพชร.
สุภาสพงษ์ รู้ทำนอง และ ปนัดดา พาณิชยพันธุ์. (2559). ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์เพื่อการสนับสนุนการดำเนินงานตามแผนยุทธศาสตร์จังหวัดกำแพงเพชร. วารสารพิกุล, 14(1), 105-140.
Hoseinali, F., & Rajabi, M. A. (2009, 9 January). Forest fire management using geospatial information system. Retrieved March 2, 2024, from https://www.geospatialworld.net/article/forest-fire-management-using-geospatial-information-system/
Jensen, J. R. (2005). Introductory digital image processing: A Remote Sensing perspective. (3rd ed), USA: Prentice-Hall.
Key, C., & Benson, N. (2006). Landscape assessment: Ground measure of severity; The Composite Burn Index, and remote sensing of severity, the Normalized Burn Index. Retrieved December 20, 2023, from https://www.researchgate.net/publication/241687027
Maniatis, Y., Doganis, A., & Chatzigeorgiadis, M. (2022). fire risk probability mapping using machine learning tools and multi-criteria decision analysis in the GIS environment: A case study in the national park forest Dadia-Lefkimi-Soufli, Greece. Appl. Sci., 12(6), 1-21. https://doi.org/10.3390/app12062938
Mohammed, O. A., Vafaei, S., Kurdalivand, M. M., Rasooli, S., Yao, C., & Hu, T. (2022). A comparative study of forest fire mapping using GIS-based data mining approaches in Western Iran. Sustainability, 14(20), 1-13. https://doi.org/10.3390/su142013625
NASA Earth Data. (2024). Fire Information for Resource Management System (FIRMS). Retrieved March 25, 2024, from https://www.earthdata.nasa.gov/learn/find-data/near-realtime/firms
NASA FIRMS. (2024). Archive Download - NASA | LANCE | FIRMS. Retrieved January 1, 2024, from https://firms.modaps.eosdis.nasa.gov/download/
Pramanick, N., Kundu, B., Acharyya, R., & Mukhopadhyay, A. (2023). Forest fire risk zone mapping in Mizoram using RS and GIS. International Conference on Geospatial Science for Digital Earth Observation, 1664. 1-17. DOI: 10.1088/1755-1315/1164/1/012005
Roy, D., Boschetti, L., & Trigg, S. N. (2006) Remote sensing of fire severity: assessing the performance of the normalized burn ratio. IEEE Geoscience and Remote Sensing Letters, 3(1),112-116. DOI: 10.1109/LGRS.2005.858485
Ruthamnong, S. (2018). Propagation of GEO-informatics knowledge in conservation and management of natural resources, Khlong Suan Mak Basin, Kamphaeng Phet Province. Journal of community development and life quality, 6(2), 439-452.
USGS EarthExplorer. (2024). EarthExplorer. Retrieved January 3, 2024, from https://earthexplorer.usgs.gov/
