มาตรการทางกฎหมายเกี่ยวกับการลดความเสี่ยงจากอุทกภัย

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ คือเพื่อศึกษากฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการลดความเสี่ยงจากอุทกภัยของประเทศไทย และการมีส่วนร่วมของประชาชนในการลดความเสี่ยงจากอุทกภัย เพื่อวิเคราะห์เปรียบเทียบปัญหากฎหมายที่กำหนดอำนาจและหน้าที่ซึ่งเป็นอุปสรรคในการลดความเสี่ยงจากอุทกภัยของประเทศไทย โดยเทียบเคียงกับกฎหมายในการลดความเสี่ยงจากอุทกภัยของสาธารณรัฐฝรั่งเศส สหรัฐอเมริกา และประเทศญี่ปุ่น และเพื่อเสนอแนะแนวทางในการปรับปรุงและแก้ไขกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการลดความเสี่ยงจากอุทกภัยที่เหมาะสมกับประเทศไทย โดยดำเนินการศึกษาทฤษฎี แนวคิด และหลักการทางกฎหมายในการป้องกันอุทกภัยของประเทศไทย โดยใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ประกอบด้วยการวิจัยเอกสาร การสัมภาษณ์ และการสนทนากลุ่ม

ผลการวิจัยพบว่า กฎหมายเกี่ยวกับการลดความเสี่ยงจากอุทกภัยของประเทศไทยในปัจจุบัน ยังไม่มีประสิทธิภาพในการนำมาปรับใช้เท่าที่ควร เพราะยังมีปัญหาและอุปสรรคต่าง ๆ ในการลดความเสี่ยงจากอุทกภัย เนื่องจากการมีหน่วยงานหลายหน่วยงาน มีกฎหมายหลายฉบับในการบริหารจัดการน้ำของประเทศไทย ที่มีผลทำให้การบริหารจัดการน้ำของประเทศไม่มีประสิทธิภาพเท่าที่ควรและทำให้เกิดความเสียหายแก่ประชาชนภายในประเทศ เพราะยังมีช่องว่างของกฎหมาย ไม่มีเอกภาพ และไม่สอดคล้องกับทฤษฎีและหลักเกณฑ์ภารกิจของรัฐหรือการจัดทำบริการสาธารณะ ประกอบกับพระราชบัญญัติทรัพยากรน้ำ พ.ศ. 2561 ได้บัญญัติให้มีการจัดตั้งคณะกรรมการทรัพยากรน้ำแห่งชาติ (กนช.) แต่ในกฎหมายดังกล่าวไม่ได้กำหนดระยะเวลาในการจัดทำแผนแม่บทว่าให้แล้วเสร็จเมื่อใด จึงทำให้เกิดความล่าช้าที่จะนำแผนดังกล่าวมาบังคับใช้ในการลดความเสี่ยงจากอุทกภัย อีกทั้งยังมีการจัดตั้งคณะกรรมการลุ่มน้ำจำนวน 22 ลุ่มน้ำ โดยมีหน้าที่และอำนาจในการจัดทำแผนป้องกันและแก้ไขภาวะน้ำท่วม แต่ในกฎหมายดังกล่าวก็ไม่ได้กำหนดระยะเวลาในการจัดทำแผนป้องกันและแก้ไขภาวะน้ำท่วมให้แล้วเสร็จ ทำให้การบังคับใช้พระราชบัญญัติทรัพยากรน้ำ พ.ศ. 2561 ไม่สามารถลดความเสี่ยงภัยจากอุทกภัยได้อย่างมีประสิทธิภาพ อีกทั้งการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำของประเทศไทยเกิดปัญหาในการให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในระดับการกำหนดแนวนโยบายโดยที่ประชาชนไม่สามารถแสดงความคิดเห็นของประชาชนได้ เนื่องจากรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ไม่ได้ให้สิทธิแก่ภาคเอกชนในการเข้าไปมีส่วนร่วมในการกำหนดแนวนโยบายในการสงวน บำรุงรักษาและใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม