เจ้าพ่อมหายักษ์สามพันตน วัดศรีล้อม จังหวัดลำปาง: ภูมิประวัติ และบทบาทหน้าที่แห่งพิธีกรรม

บทคัดย่อ

เจ้าพ่อมหายักษ์สามพันตน เป็นนามของท้าวเวสสุวัณที่ประดิษฐานอยู่ ณ วัดศรีล้อม อำเภอเมืองลำปาง จังหวัดลำปาง ผู้เป็นหนึ่งในท้าวจตุโลกบาลโดยเป็นเทพเจ้าแห่งยักษ์ที่นอกจากจะเป็นเทพผู้คุ้มครองดูแลโลกมนุษย์ทางด้านทิศเหนือและเป็นเทพผู้ปกป้องพระพุทธศาสนาแล้ว ยังเชื่อกันว่าเป็นเทพแห่งความมั่งคั่งร่ำรวยที่มีอำนาจในการประทานทรัพย์สินให้แก่ผู้ประพฤติดีประพฤติชอบ ตามภูมิประวัติของเจ้าพ่อมหายักษ์สามพันตนได้แสดงให้เห็นถึงความเกี่ยวข้องกับพื้นที่หลายแห่งในเมืองลำปางและการยอมศิโรราบต่อฤทธานุภาพของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าโดยพร้อมที่จะเป็นเทพแห่งอสูรฝ่ายธรรมะ ทำหน้าที่ดูแลบ้านเมืองและช่วยเหลือผู้ที่ตั้งมั่นอยู่ในศีลธรรม จากประสบการณ์และเรื่องเล่าเกี่ยวกับเจ้าพ่อมหายักษ์สามพันตนจากอดีตจนถึงปัจจุบันได้สร้างความเลื่อมใสศรัทธาให้แก่ชาวลำปางและคนทั่วไปเป็นจำนวนมาก ดังจะเห็นได้จากจำนวนคนที่เดินทางมาสักการบูชาในแต่ละวันโดยเฉพาะอย่างยิ่งในวันหยุดของเทศกาล  ต่าง ๆ และในพิธีกรรมเลี้ยงเจ้าพ่อมหายักษ์สามพันตนที่จัดอย่างต่อเนื่องเป็นเวลากว่า 100 ปี ซึ่งการที่พิธีกรรมเลี้ยงเจ้าพ่อมหายักษ์สามพันตนยังคงสืบทอดและดำรงอยู่ได้จนถึงปัจจุบันเกิดจากปัจจัย 2 ประการคือ ปัจจัยหลักได้แก่ บทบาทหน้าที่ของพิธีกรรมเลี้ยงเจ้าพ่อมหายักษ์สามพันตน 6 ประการ และปัจจัยรองได้แก่ บริบทของพิธีกรรมเลี้ยงเจ้าพ่อมหายักษ์สามพันตน 10 ประการที่เกื้อหนุนให้พิธีกรรมยังคงอยู่ท่ามกลางสภาวการณ์ที่เปลี่ยนแปลงไปจากอดีต