การกลายเป็นคำไวยากรณ์ของคำว่า “ฮอด” ในภาษาไทยถิ่นอีสาน
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์ที่จะแสดงให้เห็นลักษณะของคำในภาษาไทยถิ่นอีสานที่มีการเปลี่ยนแปลงหน้าที่และความหมาย โดยมุ่งศึกษาคำว่า “ฮอด” ซึ่งมีลักษณะการกลายจากคำบอกเนื้อหาไปเป็นคำไวยากรณ์เมื่อปรากฏในปริบทที่ต่างกัน ข้อมูลที่ใช้ในงานวิจัยนี้รวบรวมจากเอกสาร ฐานข้อมูลออนไลน์ และภาษาไทยถิ่นอีสานที่ใช้สนทนาในชีวิตประจำวัน สมัยรัชกาลที่ 9 - ปัจจุบัน (พ.ศ. 2489 - 2563)
ผลการศึกษาหมวดคำ หน้าที่ทางไวยากรณ์ และความหมายของคำว่า “ฮอด” ในภาษาไทยถิ่นอีสานพบว่า คำว่า “ฮอด” ปรากฏในหมวดคำกริยา คำบุพบท และคำเชื่อมอนุพากย์ ด้านความหมายของคำว่า “ฮอด” แบ่งตามหมวดคำ ได้แก่ 1. หมวดคำกริยา มีความหมายย่อย 2 ความหมาย คือ 1) การบรรลุจุดหมายที่เป็นรูปธรรม 2) การบรรลุจุดหมายที่เป็นนามธรรม 2. หมวดคำบุพบท มีความหมายย่อย 2 ความหมาย คือ 1) แสดงจุดหมายที่เป็นรูปธรรม คือ สถานที่ สิ่งมีชีวิต และสิ่งไม่มีชีวิต 2) แสดงจุดหมายที่เป็นนามธรรม คือ เวลา 3. หมวดคำเชื่อมอนุพากย์ มีความหมายย่อย 4 ความหมาย คือ 1) แสดงความสัมพันธ์ของเหตุการณ์ 2) แสดงจุดต่อเนื่องของการกระทำหรือระยะเวลา 3) แสดงความเป็นเหตุเป็นผล 4) แสดงความขัดแย้ง
ด้านกระบวนการกลายเป็นคำไวยากรณ์ของคำว่า “ฮอด” ในภาษาไทยถิ่นอีสาน พบการกลายเป็นคำไวยากรณ์ ดังนี้ 1. กระบวนการกลายจากคำกริยาไปเป็นคำบุพบท แบ่งเป็น 1.1 กระบวนการทางวากยสัมพันธ์ ได้แก่ 1) การวิเคราะห์ใหม่ 2) การนำคำไปใช้ในปริบทใหม่ 3) การสูญลักษณะของหมวดคำเดิม 1.2 กระบวนการทางความหมาย ได้แก่ 1) ความหมายเดิมจางลง 2) การคงเค้าความหมายเดิม 3) การเกิดความหมายทั่วไป 4) การขยายความหมายเชิงอุปลักษณ์ 2. กระบวนการกลายจากคำกริยาไปเป็นคำเชื่อมอนุพากย์ แบ่งเป็น 2.1 กระบวนการทางวากยสัมพันธ์ ได้แก่ 1) การบังคับการปรากฏ 2) การสูญลักษณะของหมวดคำเดิม 2.2 กระบวนการทางความหมาย ได้แก่ การเกิดความหมายทั่วไป
Article Details
บทความทุกบทความเป็นลิขสิทธิ์ของภาษาและภาษาศาสตร์
เอกสารอ้างอิง
กรองกานต์ รอดพันธ์. (2555). ถึง: การศึกษาเชิงประวัติ (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, กรุงเทพฯ.
กิ่งกาญจน์ เทพกาญจนา. (2549). หน่วยสร้างกริยาเรียงต้นแบบในภาษาไทย. ใน หน่วย สร้างที่มีข้อขัดแย้งในไวยากรณ์ไทย: หน่วยสร้างคุณานุประโยค หน่วยสร้างประโยค เติมเต็ม หน่วยสร้างกริยาเรียงและหน่วยสร้างกรรมวาจก (น. 66-173). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
กิ่งกาญจน์ เทพกาญจนา. (2559). กระบวนการกลายเป็นรูปไวยากรณ์. กรุงเทพฯ: โครงการ เผยแพร่ผลงานวิชาการ ฝ่ายวิจัย คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
คำพูน บุญทวี. (2538). ลูกอีสาน. กรุงเทพฯ: บรรณกิจเทรดดิ้ง.
จรัสดาว อินทรทัศน์. (2539). กระบวนการที่คำกริยากลายเป็นคำบุพบทในภาษาไทย (วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, กรุงเทพฯ.
ชาฎินี มณีนาวาชัย และกิ่งกาญจน์ เทพกาญจนา. (2559). การกลายเป็นคำไวยากรณ์ของ คำกริยา ไปเป็นคำบ่งชี้ทัศนภาวะ. วารสารมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, 23(1), 39-69.
ชมพูนุท ธาริเธียร. (2556). ตัวนำส่วนเติมเต็มในภาษาไทยถิ่นอีสาน. วารสารศิลปศาสตร์, 9(1), 149-172.
ชมรมศิลปวัฒนธรรมอีสาน จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. (2562). ภาษาอีสานวันละคำ. สืบค้นจาก www.isan.clubs.chula.ac.th.
ชวนากร จันนาเวช. (2552). ตำรายาวัดท่าม่วง เล่ม 1 อำเภอเสลภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด. มหาสารคาม: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
ชวนากร จันนาเวช. (2553). ตำรายาวัดท่าม่วง เล่ม 2 อำเภอเสลภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด. มหาสารคาม: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
ธนานันท์ ตรงดี. (2553). ความหมาย และหน้าที่ของคำว่า “คือ” ในภาษาไทยถิ่นอีสาน. ใน การประชุมวิชาการโครงการไวยากรณ์ไทยฉบับครอบคลุมภาษาย่อย เรื่อง ความ หลากหลายของภาษาในสังคมไทย ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยถิ่น และภาษาย่อย ในสังคมไทย: ประเด็นปัญหาและข้อค้นพบใหม่ (น. 154-165). กรุงเทพฯ: เอเอสพี.
นววรรณ พันธุเมธา. (2534). การจำแนกคำในภาษาไทย. วารสารภาษา, 8(1), 11-16.
นววรรณ พันธุเมธา. (2554). ไวยากรณ์ไทย (พิมพ์ครั้งที่ 6). กรุงเทพฯ: โครงการเผยแพร่ ผลงานวิชาการ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. 36
ปรีชา พิณทอง. (2562). สารานุกรมภาษาอีสาน-ไทย-อังกฤษ ฉบับ ปรีชา พิณทอง. สืบค้น จาก www.isangate.com.
เพจใต้เตียงมข. (2562). Facebook page. สืบค้นจาก https://www.facebook.com/ underbedKKU/
พิมพ์ญา. (2558). ฮัก ณ อีสาน. กรุงเทพฯ: พิมพ์ญาบุ๊ค.
ไพทยา มีสัตย์. (2540). การศึกษาคำช่วยหน้ากริยาที่กลายมาจากคำกริยาในภาษาไทย (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, กรุงเทพฯ.
ยงค์ ยโสธร. (2555). คำอ้าย (พิมพ์ครั้งที่ 7). กรุงเทพฯ: มิ่งมิตร.
ราตรี แจ่มนิยม. (2546). การศึกษาคำบุพบทที่กลายมาจากคำกริยาในภาษาไทย (วิทยานิพนธ์ ปริญญามหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยศิลปากร, กรุงเทพฯ.
วรลักษณ์ วีระยุทธ. (2556). การกลายเป็นคำไวยากรณ์ของคำว่า ไป ในภาษาไทย. วารสาร มนุษยศาสตร์, 20(1), 108-132.
วิจินตน์ ภาณุพงศ์. (2525). โครงสร้างของภาษาไทย: ระบบไวยากรณ์. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง.
วีณา วีสเพ็ญ. (2550ก). ตำรายาวัดมหาชัย เล่ม 4 อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม. อุบลราชธานี: ศิริธรรมออฟเซ็ท.
วีณา วีสเพ็ญ. (2550ข). ตำรายา อำเภอโกสุมพิสัย อำเภอนาเชือก จังหวัดมหาสารคาม. อุบลราชธานี: ศิริธรรมออฟเซ็ท.
สมัย วรรณอุดร. (2548). ตำรายาฉบับวัดศรีสมพร บ้านแบก ตำบลนาทอง อำเภอนาเชือก จังหวัดมหาสารคาม. อุบลราชธานี: ศิริธรรมออฟเซ็ท.
สมัย วรรณอุดร. (2549). ตำรายาวัดมหาชัย เล่ม 1 อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม. อุบลราชธานี: ศิริธรรมออฟเซ็ท.
สุรีเนตร จรัสจรุงเกียรติ. (2551). ยัง: การศึกษาเชิงประวัติ (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, กรุงเทพฯ.
อธิราชย์ นันขันตี. (2550). ตำรายาวัดมหาชัย เล่ม 3 อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม. อุบลราชธานี: ศิริธรรมออฟเซ็ท.
อภิชาต จันนาเวช. (2549). ตำรายาวัดมหาชัย เล่ม 2 อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม. อุบลราชธานี: ศิริธรรมออฟเซ็ท.
อภิชาต จันนาเวช. (2550). ตำรายาวัดมหาชัย เล่ม 5 อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม. อุบลราชธานี: ศิริธรรมออฟเซ็ท.
อิศเรศ ดลเพ็ญ. (2550). ศึกษาการเปลี่ยนแปลงความหมายของคำว่า “เอา” ในสมัยสุโขทัย สมัยอยุธยา และสมัยปัจจุบัน. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัย ขอนแก่น, 24(3), 1-12.
Bybee, J. L., Perkins, R., & Pagliuaca. W. (1994). The evolution of grammar: Tense aspect and modality in the languages of the world. Chicago, IL: Chicago University press.
Diller, A. (1994). Grammaticalization and Tai syntactic change. In M. R. K, Tingsabah & S. A. Arthur (Eds.), Essays in Tai linguistics (pp. 139-176). Bangkok, Thailand: Chulalongkorn University Press.
Heine, B. & Kuteva, T. (2002). World lexicon of grammaticalization. Cambridge, England: Cambridge University press.
Hopper, P. J. (1991). On some principles of grammaticalization. In E. Traugott & B. Heine (eds.), Approaches to grammaticalization (Vol. 1) (pp. 17-35). Amsterdam, The Netherlands: John Benjamins Publishing Company.
Hopper, P. J., & Traugott, E. C. (1993). Grammaticalization. Cambridge, England: Cambridge University press.
Hopper, P. J., & Traugott, E. C. (2003). Grammaticalization. Cambridge, England: Cambridge University press.
Lehmann, C. (1985). Grammaticalization: Synchronic variation and diachronic change. Lingua E stile, 20, 303-318.
