เครือข่ายหน่วยสร้างระดับประโยค

บทคัดย่อ

ปรากฏการณ์พหุนัยซึ่งเป็นปรากฏการณ์ที่รูปภาษารูปหนึ่งแสดงนัยทางความหมายที่หลากหลายแต่สัมพันธ์กันพบในหลายภาษารวมถึงภาษาไทย อย่างไรก็ตาม การอธิบายกรณีที่ คำหลายความหมายคำหนึ่งปรากฏในปริบททางวากยสัมพันธ์ที่ต่างกันด้วยแนวทางเน้นศัพท์เป็นเรื่องที่ทำได้ไม่ง่ายนัก เนื่องด้วยคุณสมบัติทางไวยากรณ์และความหมายของคำที่พิจารณาอาจมีได้ไม่จำกัด การศึกษาครั้งนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายกรณีข้างต้นด้วยการระบุความสัมพันธ์ของหน่วยสร้างระดับประโยคในรูปแบบเครือข่ายตามมุมมองไวยากรณ์หน่วยสร้าง ในการศึกษาครั้งนี้ ผู้ศึกษาเลือกพิจารณาหน่วยสร้างระดับประโยคที่กริยา ตก ปรากฏโดยเก็บข้อมูลจากคลังข้อมูลภาษาไทยแห่งชาติฯ ผลการศึกษาพบว่า กริยา ตก ปรากฏใน 5 หน่วยสร้าง ได้แก่ หน่วยสร้างอกรรมที่แสดงการเคลื่อนที่ หน่วยสร้างผู้กระทำก่อการเคลื่อนที่ หน่วยสร้างกริยาเรียง หน่วยสร้าง ก่อผล และหน่วยสร้างการีตแบบวิเคราะห์ หน่วยสร้างเหล่านี้ไม่ได้เป็นอิสระจากกัน แต่สัมพันธ์กัน ในลักษณะเครือข่ายโดยที่หน่วยสร้าง 2 ประเภทแรกประกอบกันเป็นส่วนหนึ่งของเครือข่ายหน่วยสร้าง ส่วนหน่วยสร้างกริยาเรียง หน่วยสร้างก่อผล และหน่วยสร้างการีตแบบวิเคราะห์ ประกอบกันเป็นอีกส่วนหนึ่งของเครือข่ายหน่วยสร้าง หน่วยสร้างอกรรมที่แสดงการเคลื่อนที่ ทำหน้าที่เชื่อมระหว่างส่วนประกอบทั้ง 2 เพื่อสร้างเครือข่ายหน่วยสร้างระดับประโยคที่กริยา ตก ปรากฏ นอกจากความสัมพันธ์ระหว่างหน่วยสร้างในลักษณะเครือข่ายแล้ว ผลการศึกษาครั้งนี้ชี้ให้เห็นว่า ความสัมพันธ์ระหว่างหน่วยสร้างในแนวนอนสะท้อนให้เห็นถึงความสอดคล้องระหว่างเหตุการณ์การเคลื่อนที่ในแนวดิ่งของสรรพสิ่งซึ่งแสดงผ่านกริยา ตก กับเหตุการณ์ประเภทอื่น ๆ ซึ่งเป็นความหมายที่แต่ละหน่วยสร้างแสดง