ปัญหาการคุ้มครองผู้บริโภคด้านสัญญาจากการใช้สัญญาอัจฉริยะบนระบบบล็อกเชน

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้ได้ศึกษาเกี่ยวกับการทำสัญญาอัจฉริยะโดยใช้เทคโนโลยีบล็อกเชน (Blockchain Smart Contract) ซึ่งเป็นการนำเอาเทคโนโลยีบล็อกเชนมาประยุกต์ใช้ในการทำสัญญาใด ๆ โดยเทคโนโลยีดังกล่าวช่วยทำให้สัญญาที่เกิดขึ้นมีความปลอดภัยและมีความน่าเชื่อถือในระดับสูง อย่างไรก็ตาม ด้วยความซับซ้อนของเทคโนโลยีการเข้ารหัสข้อความ ได้ทำให้ผู้บริโภคหลายรายประสบปัญหาในการทำความเข้าใจเงื่อนไขของสัญญา หรือขาดความรู้ความเข้าใจในเนื้อหาของสัญญา และนำไปสู่การที่ผู้บริโภคได้เข้าทำสัญญาที่ก่อให้เกิดความเสียเปรียบอย่างมาก

ในการศึกษานี้ ผู้เขียนยังชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของการที่ภาครัฐควรเข้ามาแทรกแซงเพื่อคุ้มครองผู้บริโภคซึ่งมีอำนาจต่อรองทางเศรษฐกิจที่ด้อยกว่า และแก้ไขความไม่เป็นธรรมและความไม่สงบสุขในสังคมที่อาจเกิดขึ้นจากการนำสัญญาอัจฉริยะไปใช้ในการประกอบธุรกิจขายสินค้าหรือให้บริการใดที่กฎหมายกำหนดให้ต้องทำเป็นหนังสือ โดยผู้เขียนเสนอแนะให้คณะกรรมการว่าด้วยสัญญาใช้อำนาจตามมาตรา 35 ทวิ แห่งพระราชบัญญัติคุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ. 2522 กำหนดให้การประกอบธุรกิจขายสินค้าหรือให้บริการที่ทำเป็นสัญญาอัจฉริยะเป็นธุรกิจที่ควบคุมสัญญา นอกจากนี้ผู้เขียนยังเสนอแนะว่าควรมีการตรวจสอบเงื่อนไขของข้อสัญญาที่ไม่เป็นธรรม โดยพิจารณาจากปัญหาความไม่ธรรมในกระบวนการทำสัญญาและความไม่เป็นธรรมในเนื้อหาของสัญญาตามแนวทางของกฎหมาย U.C.C. §2-302 อย่างไรก็ตาม สำหรับสัญญาอัจฉริยะที่เป็นเพียงสัญญาสำเร็จรูปแต่ไม่มีเหตุผลความไม่ธรรมอื่น ๆ มาประกอบ ยังไม่เพียงพอที่จะพิจารณาได้ว่าสัญญาอัจฉริยะนั้นเป็นข้อสัญญาที่ไม่เป็นธรรมตามมาตรา 4 แห่งพระราชบัญญัติว่าด้วยข้อสัญญาที่ไม่เป็นธรรม พ.ศ. 2540 แต่อย่างใด