ภาวะผู้นำเชิงเครือข่ายเพื่อการบริหารท้องถิ่นแบบมีส่วนร่วม: กรอบแนวคิดเชิงบูรณาการ สู่การสร้างคุณค่าร่วมสาธารณะ
คำสำคัญ:
ภาวะผู้นำเชิงเครือข่าย, การบริหารท้องถิ่นแบบมีส่วนร่วม, คุณค่าร่วมสาธารณะ, การกำกับดูแลแบบร่วมมือบทคัดย่อ
บทความนี้มุ่งเสนอกรอบแนวคิดเชิงบูรณาการ “ภาวะผู้นำเชิงเครือข่ายเพื่อการบริหารท้องถิ่นแบบมีส่วนร่วม” (Network Leadership for Participatory Local Governance: NL-PLG Framework) เพื่ออธิบายบทบาทใหม่ของผู้นำท้องถิ่นในยุคที่สังคม เศรษฐกิจ และเทคโนโลยีมีความซับซ้อนสูง การบริหารภาครัฐไม่อาจอาศัยระบบลำดับชั้นแบบดั้งเดิมได้อีกต่อไป แต่ต้องอาศัย “ภาวะผู้นำเชิงเครือข่าย” ที่เน้นการสร้างความร่วมมือ ความไว้วางใจ และการเชื่อมโยงข้ามภาคส่วนเพื่อสร้างคุณค่าร่วมสาธารณะ กรอบ NL-PLG ประกอบด้วย 4 มิติหลัก ได้แก่ (1) Vision Integration การบูรณาการวิสัยทัศน์ระหว่างภาครัฐ เอกชน มหาวิทยาลัย และภาคประชาชน เพื่อกำหนดเป้าหมายร่วมของการพัฒนา (2) Trust Building การสร้างความไว้วางใจผ่านความโปร่งใส การสื่อสารสองทาง และความรับผิดชอบต่อส่วนรวม (3) Collaborative Process Design การออกแบบกระบวนการมีส่วนร่วมที่เปิดกว้างและครอบคลุมทุกกลุ่ม รวมถึงกลุ่มเปราะบาง และ (4) Outcome Co-Creation การร่วมสร้างคุณค่าร่วมสาธารณะ (public value) ผ่านข้อมูลและนวัตกรรมดิจิทัล การวิเคราะห์เชิงเปรียบเทียบระหว่างกรณี เทศบาลนครขอนแก่น (Khon Kaen Smart City) กับ Portland Civic Network (USA) ชี้ให้เห็นว่าผู้นำเชิงเครือข่ายทำหน้าที่เป็น “ผู้อำนวยการร่วม” (co-facilitator) ที่เชื่อมโยงพลังของรัฐ เอกชน และพลเมือง กรณีขอนแก่นสะท้อนการจัดการเชิงโครงสร้างภายใต้กรอบราชการ ส่วนพอร์ตแลนด์สะท้อนการกระจายอำนาจและการบริหารโดยพลเมือง (civic-driven governance) ที่พัฒนาไปสู่เครือข่ายเชิงวัฒนธรรมผลการสังเคราะห์ชี้ว่า ความสำเร็จของภาวะผู้นำเชิงเครือข่ายขึ้นอยู่กับ ทุนทางสังคม (social capital), วัฒนธรรมความร่วมมือ (collaborative culture), การกระจายอำนาจภาวะผู้นำ (distributed leadership) และ สมรรถนะดิจิทัลของผู้นำ (digital leadership competency) ซึ่งเป็นหัวใจของการสร้าง คุณค่าร่วมสาธารณะ (public value creation) อย่างยั่งยืนในศตวรรษที่ 21
เอกสารอ้างอิง
โกวิทย์ พวงงาม. (2558). การบริหารจัดการท้องถิ่นไทยในยุคเปลี่ยนผ่าน. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
โกวิทย์ พวงงาม. (2562). ท้องถิ่นขอนแก่นกับการพัฒนาเมืองอัจฉริยะ. ขอนแก่น: มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
โกวิทย์ พวงงาม. (2564). การนำภาวะผู้นำเชิงเครือข่ายสู่การบริหารภาครัฐยุคดิจิทัล. กรุงเทพฯ: สถาบันพระปกเกล้า.
ชัยอนันต์ สมุทวณิช. (2562). รัฐและการบริหารจัดการสมัยใหม่. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
ประจักษ์ ก้องกีรติ. (2560). พลเมือง การเมือง และการมีส่วนร่วม. กรุงเทพฯ: ฟ้าเดียวกัน.
พิทยา บวรวัฒนา. (2561). ธรรมาภิบาลท้องถิ่นกับการมีส่วนร่วมของประชาชน. กรุงเทพฯ: สถาบันพระปกเกล้า.
พีรสิทธิ์ คำนวณศิลป์. (2565). การบริหารเมืองอัจฉริยะในยุคดิจิทัล. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยรามคำแหง.
มหาวิทยาลัยขอนแก่น. (2564). รายงานผลการดำเนินงานโครงการขอนแก่นสมาร์ตซิตี้. ขอนแก่น: ศูนย์วิจัยการพัฒนาเมืองอัจฉริยะ.
สมบัติ ธำรงธัญวงศ์. (2559). ภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์กับการบริหารภาครัฐแนวใหม่. กรุงเทพฯ: วิทยาลัยการปกครอง.
Agranoff, R., & McGuire, M. (2001). Big Questions in Public Network Management Research. Journal of Public Administration Research and Theory, 11(3), 295–326.
Ansell, C., & Gash, A. (2008). Collaborative Governance in Theory and Practice. Journal of Public Administration Research and Theory, 18(4), 543–571.
Bryson, J. M., Crosby, B. C., & Bloomberg, L. (2014). Public Value Governance: Moving Beyond Traditional Public Administration and the New Public Management. Public Administration Review, 74(4), 445–456.
Crosby, B. C., & Bryson, J. M. (2010). Integrative Leadership and the Creation and Maintenance of Cross-sector Collaborations. The Leadership Quarterly, 21(2), 211–230.
Denhardt, J. V., & Denhardt, R. B. (2015). The New Public Service: Serving, Not Steering. New York, NY: Routledge.
Goldsmith, S., & Eggers, W. D. (2004). Governing by Network: The New Shape of the Public Sector. Washington, DC: Brookings Institution Press.
Mergel, I. (20019). Digital Service Teams in Government. Government Information Quarterly, 36(4), 101389.
Moore, M. H. (1995). Creating Public Value: Strategic Management in Government. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Osborne, S. P. (2006). The New Public Governance? Public Management Review, 8(3), 377–387.
Putnam, R. D. (1993). Making democracy work: Civic traditions in modern Italy. Princeton University Press.
Rhodes, R. A. W. (1997). Understanding Governance: Policy Networks, Governance, Reflexivity and Accountability. Open University Press.
Spillane, J. (2006). Distributed Leadership. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
Stoker, G. (2006). Public Value Management: A New Narrative for Networked Governance? American Review of Public Administration, 36(1), 41–57.
Uhl-Bien, M., Marion, R., & McKelvey, B. (2007). Complexity Leadership Theory: Shifting Leadership from the Industrial Age to the Knowledge Era. The Leadership Quarterly, 18(4), 298–318.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 Nimitmai Review Journal
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
