คุณค่าคติธรรมของพิธีการกวนข้าวทิพย์ในสังคมไทย

บทคัดย่อ

บทความนี้ผู้เขียนได้ค้นคว้าเรื่องพิธีการกวนข้าวทิพย์ หรือมธุปายาส หลังจากทำการสืบค้นทำให้ทราบว่า ประเพณีการกวนข้าวทิพย์มีประวัติต้นกำเนิดตั้งแต่สมัยพุทธกาล เป็นพิธีการที่มีความศักดิ์สิทธิ์ต้องอาศัยสาวพรหมจารีอย่างน้อย 4 คนเป็นผู้เริ่มกวนจนเสร็จพิธีสงฆ์ นอกจากนี้วัตถุดิบที่ใช้มีมากกว่า 60 ชนิด แบ่งเป็น5 ประเภทคือ ประเภทถั่ว ประเภทข้าว พืชเป็นหัว เมล็ดธัญพืช ประเภทน้ำตาล และประเภทผลไม้ ดังนั้นจึงต้องใช้ความสามัคคีของคนจำนวนมากในการจัดหาวัตถุดิบ และเป็นแรงกำลังในการกวนหลังเสร็จพิธีสงฆ์ ยังต้องมีการจัดเตรียมงานทางพิธีสงฆ์ สถานที่ ดังนั้นการกวนข้าวทิพย์จึงก่อให้เกิดคติธรรมและคุณค่ามากมายหลายด้าน และข้าวทิพย์ยังมีคุณประโยชน์ทางด้านสารอาหารที่ดีต่อร่างกาย สมกับเป็นอาหารมื้อแรกก่อนการตรัสรู้ หลังจากที่พระมหาบุรุษได้ทำทุกรกิริยามายาวนานถึง 6 ปี ด้วยการอดอาหารเป็นเวลานาน ข้าวทิพย์จึงเป็นเสมือนอีก1 ขุมกำลังที่ทำให้มหาบุรุษได้มีกำลังเอาชนะกิเลสทั้งปวง