การพัฒนาการบริหารจัดการกองทุนสวัสดิการชุมชน อำเภอสันป่าตอง จังหวัดเชียงใหม่

ธนานันต์ กัญญาราช

บทคัดย่อ

งานวิจัยฉบับนี้มีจุดประสงค์ของการศึกษาคือ 1) เพื่อศึกษากระบวนการบริหารจัดการกองทุนสวัสดิการชุมชน 2) เพื่อนำเสนอรูปแบบการจัดสวัสดิการของกองทุนสวัสดิการชุมชน และ 3) เพื่อหาแนวทางพัฒนาการบริหารจัดการกองทุนสวัสดิการของชุมชนในพื้นที่อำเภอสันป่าตอง จังหวัดเชียงใหม่ ให้มีความยั่งยืนการศึกษาวิจัยในครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth interview) การสังเกตแบบมีส่วนร่วม (Participant Observation) และ การสนทนากลุ่มย่อย (Focus Group) โดยมีขอบเขตของกองทุนที่ทำการศึกษาคือ 1. เป็นกองทุนที่มีสมาชิกมากกว่า 1,000 คนขึ้นไป 2. เป็นกองทุนที่มีเงินทุนหมุนเวียนมากกว่า 1 ล้านบาท 3. เป็นกองทุนที่ดำเนินการมาแล้วไม่น้อยกว่า 3 ปี โดยเก็บข้อมูลครอบคลุมประเด็นหลักคือ 1. การบริหารจัดการกองทุนสวัสดิการชุมชน  2. รูปแบบการจัดสวัสดิการของกองทุนสวัสดิการชุมชน และ 3. การมีส่วนร่วมของภาคส่วนต่างที่เกี่ยวข้องกับกองทุนสวัสดิการชุมชน การวิเคราะห์ข้อมูลใช้การพรรณนาความ (Descriptive) ควบคู่กับการตีความสร้างข้อสรุปแบบอุปนัย (Induction) จากข้อมูลการสัมภาษณ์ประกอบกับเอกสารอื่นๆ (Document Analysis) และแสดงผลการศึกษาด้วย การพรรณนาในลักษณะความเรียง ผลการศึกษาพบว่า

ประเด็นที่ 1 การบริหารกองทุนสวัสดิการชุมชนนั้นเป็นการต่อยอดโครงการจากโครงการดูแลผู้สูงอายุของกระทรวงพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ในขณะนั้นให้กลายมาเป็นกองทุนสวัสดิการชุมชนมีการเก็บเงินออมทรัพย์วันละ 1 บาท เดือนละ 30 บาท ต่อคน โดยบังใช้ระเบียบบริหารกองทุนจากกระทรวง มีคณะกรรมการกองทุนที่มีวาระในการดำารงตำแหน่งคราวละ 2 ปี มีการจัดสรรเงินงบประมาณของกองทุนในลักษณะ 80:20 แบ่งเป็นเงินจัดสวัสดิการและบริหารงาน 80 เปอร์เซนต์และเก็บไว้เป็นเงินทุนสำรองอีก 20 เปอร์เซนต์

ประเด็นที่ 2 รูปแบบการจัดสวัสดิการของกองทุนสวัสดิการชุมชน จากการศึกษาพบว่ารูปแบบที่กองทุนสวัสดิการชุมชนใช้ในปัจจุบันรูปแบบการจัดสวัสดิการองค์กรชุมชนร่วมทุน ผ่านการสนับสนุนเงินงบประมาณจากภาครัฐบางส่วนและจัดเก็บจากสมาชิกบางส่วน โดยสามารถแบ่งการจัดสวัสดิการให้กับสมาชิกกองทุนได้ 4 ประเภทหลัก ได้แก่
การเกิด การศึกษา เจ็บป่วย เสียชีวิต

ประเด็นที่ 3 การมีส่วนร่วมของภาคส่วนต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับกองทุนสวัสดิการชุมชนผลการศึกษาพบว่า มี 2 ส่วนคือหน่วยงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ทั้งในระดับจังหวัดและหน่วยงานย่อยอย่าง สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (พอช.) ที่เข้ามาสนับสนุนในเรื่องขององค์ความรู้ การจัดการ และงบประมาณ และอีกหน่วยงานคือ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในพื้นที่ซึ่งให้การสนับสนุนงบประมาณรายปีให้แก่กองทุน ซึ่งกองทุนสวัสดิการชุมชนจะต้องรายงานผลการปฏิบัติงานให้หน่วยงานดังกล่าวทราบเป็นระยะ 

ผู้วิจัยมีข้อเสนอแนะคือ กองทุนสวัสดิการชุมชนควรมีการบูรณาการกับทุนทางสังคมทุนการเงินอื่น ให้เข้ามามีส่วนร่วมในการยกระดับสวัสดิการชุมชน ควรมีการจัดทำแผนพัฒนาในทุกมิติของการบริหารจัดการกองทุน ควรมีการเสริมสร้างให้กองทุนสวัสดิการชุมชนกลายเป็นศูนย์การเรียนรู้ชุมชน ในเรื่องของการออม การจัดสวัสดิการสังคม มีการบูรณาการองค์ความรู้ ความร่วมมือกับกองทุนสวัสดิการชุมชนอื่นๆ ตลอดจนการแลกเปลี่ยนบุคลากร และ ควรมีการเสริมสร้างบุคลากรรุ่นใหม่ให้เข้ามาบริหารงานกองทุน และสร้างระบบสารสนเทศที่เป็นมาตรฐาน