แนวทางการอนุรักษ์และฟื้นฟูพิธีถวายข้าวพีชภาคและบุญเสียค่าหัว : กรณีศึกษาชุมชนข้าโอกาส บ้านหลักศิลา ต.พระกลางทุ่ง อ.ธาตุพนม จ.นครพนม

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อ 1) เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมาของชุมชนข้าโอกาส 2) เพื่อศึกษาสถานภาพพิธีถวายข้าวพีชภาคและบุญเสียค่าหัวในปัจจุบัน และ 3) เพื่อศึกษาแนวทางการอนุรักษ์และฟื้นฟู โดยวิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ กรณีศึกษา ชุมชนข้าโอกาสบ้านหลักศิลา ต.พระกลางทุ่ง อ.ธาตุพนม จ.นครพนม

ผลการศึกษาพบว่า 1.ชุมชนข้าโอกาสบ้านหลักศิลามีความเป็นมาจากการย้ายถิ่นฐานของบรรพบุรุษข้าโอกาสพระธาตุพนมมาตั้งบ้านหลักศิลา ปัจจุบันยังคงปฏิบัติและยึดถือฮีตคองข้าโอกาส และถ่ายทอดให้กับลูกหลานข้าโอกาสต่อเนื่องจนถึงปัจจุบัน 2. สถานภาพพิธีถวายข้าวพีชภาคและบุญเสียค่าหัวที่เปลี่ยนแปลง คือ การเสียค่าหัวในจำนวนที่มากขึ้น ตามฐานะทางเศรษฐกิจ และตามโอกาสที่สะดวก เกิดคติความเชื่อแบบใหม่ๆต่อองค์พระธาตุพนม เช่น ความเชื่อ ลูกพระธาตุ เกิดจากการมาบนบานขอลูกของคนที่มีลูกยาก และคนที่มาเวียนเทียนรอบองค์พระธาตุต่อเนื่อง เป็นเวลา 7 ปี มีความเชื่อเรื่องพญานาค  3. แนวทางในการอนุรักษ์และฟื้นฟู คือ การค้นคว้าวิจัย การปลูกจิตสำนึก สร้างองค์ความรู้ ถ่ายทอด สร้างเครือข่าย เสริมสร้างศักยภาพปราชญ์ท้องถิ่น และการร่วมมือกันทุกภาคส่วน เช่น องค์การบริหารส่วนตำบลพระกลางทุ่ง มหาวิทยาลัยนครพนม วัด โรงเรียน ผู้นำชุมชน ปราชญ์ท้องถิ่น เยาวชน ได้ร่วมมือกันขับเคลื่อนให้เกิดเป็นรูปธรรม