เศรษฐกิจเชิงอารมณ์ของละครไทยในกัมพูชาและจีน
คำสำคัญ:
เศรษฐกิจเชิงอารมณ์, ละครโทรทัศน์, การศึกษาผู้ชม, เมโลดรามา, กัมพูชา, จีนบทคัดย่อ
บทความนี้มุ่งทำความเข้าใจประเด็นที่เกี่ยวกับการบริโภคละครไทยในกลุ่มผู้ชมนอกประเทศในสองประเด็นที่สำคัญ ประการแรก ต้องการศึกษาว่าผู้ชมนอกประเทศไทยแปลความหมายจากละครไทยอย่างไร และ “ความเป็นไทย” แบบไหนที่ถูกเลือกสรรจากผู้ชมนอกประเทศ ประการที่สอง ต้องการศึกษาว่าอารมณ์ความรู้สึกที่ปรากฏอยู่ในละครไทยแบบใดที่ผู้ชมรับรู้และตีความว่าเป็น “อารมณ์แบบไทยๆ” ละครไทยแบบใดที่สามารถตอบสนองความต้องการทางอารมณ์ความรู้สึกที่ไม่อาจหาได้จากสื่ออื่นๆ ให้แก่ผู้ชมในภูมิภาค บทความนี้ทดลองหยิบแนวคิดเรื่อง “เศรษฐกิจเชิงอารมณ์” มาใช้มองละครโทรทัศน์ไทย โดยผสมผสานแนวคิดจากงานศึกษาที่พิจารณาว่าอุตสาหกรรมเป็นตัวกำหนดในการเปลี่ยนอารมณ์ให้เป็นสินค้าเข้ากับมโนทัศน์ว่าด้วยการเมืองวัฒนธรรมของอารมณ์ เพื่อจะดูว่าอารมณ์แบบใดที่ถูกใส่ในละครไทย อารมณ์ดังกล่าวทำหน้าที่อะไร หรือผลิตสร้างอะไร โดยนำเสนอประเด็นอภิปรายจากกรณีศึกษาผู้ชมในประเทศกัมพูชาและจีน ที่มีภูมิหลังทางเศรษฐกิจ การเมือง สังคมและวัฒนธรรมที่แตกต่างกันอย่างมาก จึงถือเป็นตัวแทนของผู้ชมละครไทยที่แตกต่างกันสองกลุ่มได้เป็นอย่างดี
เอกสารอ้างอิง
เอกสารภาษาไทย
ดนัยธัญ พงษ์พัชราธรเทพ. 2555. การศึกษารสนิยมของผู้บริโภคชาวจีนที่มีต่อภาพยนตร์ไทยและละครไทย. เชียงใหม่: สถาบันศึกษานโยบายสาธารณะ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
วสันต์ ปัญญาแก้ว. 2555. ลื้อข้ามแดน: การเดินทางของคนหนุ่มสาวชาวลื้อเมืองยอง รัฐฉาน ประเทศพม่า. เชียงใหม่: ศูนย์วิจัยและบริการวิชาการ คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
ศิริจิต สุนันต๊ะ. 2561. “ประเทศไทย โลกาภิวัตน์ กับเพศภาวะ: นโยบายด้านการท่องเที่ยว ของประเทศไทย กับการย้ายฐานงานดูแล และการผลิตซ้ำในระดับโลก.” วารสารสังคมวิทยามานุษยวิทยา 37(1): มกราคม - มิถุนายน, 127-149.
อัมพร จิรัฐติกร. 2559. ละครไทยกับผู้ชมอาเซียน: วัฒนธรรมศึกษาของสื่อข้ามพรมแดนในอาเซียน. เชียงใหม่: ศูนย์อาเซียนศึกษา มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
อัมพร จิรัฐติกร. 2561. “การบริโภคละครไทยผ่านเว็บไซต์ในกลุ่มประเทศอาเซียนและจีน: กรณีศึกษาประเทศเวียดนาม ฟิลิปปินส์ อินโดนีเซีย และจีน”. รายงานการวิจัย. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย. เอกสารอยู่ระหว่างจัดทำ.
เอกสารภาษาอังกฤษ
Abu-Lughod, Lila. 2005. Drama of Nationhood: The politics of television in Egypt. Chicago and London: The University of Chicago Press.
Ahmed, Sara. 2004. The Cultural Politics of the Emotions. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Allen, Robert. 1985. Speaking of Soap Operas. Chapel Hill: The University of North Carolina Press.
Ang, Ien. 1985. Watching Dallas: Soap opera and the melodramatic imagination. New York: Methuen.
Ayuttacorn, Arratee. 2014. “Body Politics and Affective Performance of Female Flight Attendants.” PhD Dissertation, Chiang Mai University.
Bakhtin, Mikhail. 1965 (1984). Rabelias and His World. Bloomington: Indiana University Press.
Bourdieu, Pierre. 1984. Distinction: A social critique of the judgement of taste. Translated by Richard Nice. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Chan, Brenda. 2016. "The Circulation of Thai Television Dramas in China.” Paper presented at the Siam Society, Bangkok, Thailand, March 18, 2016.
Chua, Beng Huat. 2004. “Conceptualizing an East Asian Popular Culture.” Inter-Asia Cultural Studies 5(2): 200-221.
Hall, Stuart. 1997. “Encoding/Decoding”. In Media Studies: A reader, edited by Paul Marris and Sue Thornham, 41-49. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Hochschild, Arlie. 2003. The Managed Heart: Commercialization of human feeling. Berkeley: University of California Press.
Iwabuchi, Koichi. 2002. Recentering Globalization: Popular culture and Japanese transnationalism. Durham and London: Duke University Press.
Jenkins, Henry. 2006. Convergence Culture: Where old and new media collide. New York: New York University Press.
Ju, Hyejung. 2010. “Glocalization of the Korean Popular Culture in East Asia: Theorizing the Korean wave.” PhD Dissertation, University of Oklahoma.
Ko, Yu-fen. 2004. “The Desired form: Japanese Idol Dramas in Taiwan.” In Feeling Asian Modernities: Transnational consumption of Japanese TV dramas, edited by Koichi Iwabuchi, 107-128. Hong Kong: Hong Kong University Press.
Kong, Shuyu. 2014. “Melodrama for Change: Gender, Kuqing Xi and the affective articulation of Chinese TV drama”. In The Political Economy of Affect and Emotion in East Asia, edited by Jie Yang, 116-133. London and New York: Routledge.
Leung, Lisa Yuk-ming. 2004. “Ganbaru and Its Transcultural Audience: Imaginary and reality of Japanese TV dramas in Hong Kong.” In Feeling Asian Modernities: Transnational consumption of Japanese TV dramas, edited by Koichi Iwabuchi, 89-106. Hong Kong: Hong Kong University Press.
Liebes, Tamar and Elihu Katz. 1990. The Export of Meaning: Cross-cultural readings of Dallas. New York: Oxford University Press.
Lin, Angel, and Avin Tong. 2008. “Re-imagining a Cosmopolitan ‘Asian Us’: Korean media flows and imaginaries of Asian modern femininities”. In East Asian Pop Culture: Analysing the Korean wave, edited by Chua Beng Huat and Koichi Iwabuchi, 91-125. Hong Kong: Hong Kong University Press.
Mankekar, Purnima. 2002. “Epic Contest: Television and Religious Identity in India.” In Media Worlds: Anthropology on new terrain, edited by Faye Ginsburg, Lila Abu-Lughod, and Brian Larkin, 134-151. Berkeley: University of California Press.
McQuail, Denis. 2010. McQuail’s Mass Communication Theory. New Delhi: Sage Publications.
Mori, Yoshitaka. 2008. “Winter Sonata and Cultural Practices of Active Fans in Japan: Considering middle-aged women as cultural agents”. In East Asian Pop Culture: Analysing the Korean wave, edited by Chua Beng Huat and Koichi Iwabuchi, 127-141. Hong Kong: Hong Kong University Press.
Rofel, Lisa. 1994. “ ‘Yearnings’: Televisual love and melodramatic politics in contemporary China.” American Ethnologist 21(4): 700-722.
Siriyuvasak, Ubonrat. 2010. “The Culture Industry and Asianization: The new imagined inter-Asia economy”. In Pop Culture Formations across East Asia, edited by Doobo Shim, Ariel Haryanto and Ubonrat Siriyuvasak, 149-179. Seoul: Jimoondang.
Toru, Ota. 2004. “Producing (Post) Trendy Japanese TV Dramas” In Feeling Asian Modernities: Transnational consumption of Japanese TV dramas, edited by Koichi Iwabuchi, 69-86. Hong Kong: Hong Kong University Press.
ดนัยธัญ พงษ์พัชราธรเทพ. 2555. การศึกษารสนิยมของผู้บริโภคชาวจีนที่มีต่อภาพยนตร์ไทยและละครไทย. เชียงใหม่: สถาบันศึกษานโยบายสาธารณะ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
วสันต์ ปัญญาแก้ว. 2555. ลื้อข้ามแดน: การเดินทางของคนหนุ่มสาวชาวลื้อเมืองยอง รัฐฉาน ประเทศพม่า. เชียงใหม่: ศูนย์วิจัยและบริการวิชาการ คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
ศิริจิต สุนันต๊ะ. 2561. “ประเทศไทย โลกาภิวัตน์ กับเพศภาวะ: นโยบายด้านการท่องเที่ยว ของประเทศไทย กับการย้ายฐานงานดูแล และการผลิตซ้ำในระดับโลก.” วารสารสังคมวิทยามานุษยวิทยา 37(1): มกราคม - มิถุนายน, 127-149.
อัมพร จิรัฐติกร. 2559. ละครไทยกับผู้ชมอาเซียน: วัฒนธรรมศึกษาของสื่อข้ามพรมแดนในอาเซียน. เชียงใหม่: ศูนย์อาเซียนศึกษา มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
อัมพร จิรัฐติกร. 2561. “การบริโภคละครไทยผ่านเว็บไซต์ในกลุ่มประเทศอาเซียนและจีน: กรณีศึกษาประเทศเวียดนาม ฟิลิปปินส์ อินโดนีเซีย และจีน”. รายงานการวิจัย. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย. เอกสารอยู่ระหว่างจัดทำ.
เอกสารภาษาอังกฤษ
Abu-Lughod, Lila. 2005. Drama of Nationhood: The politics of television in Egypt. Chicago and London: The University of Chicago Press.
Ahmed, Sara. 2004. The Cultural Politics of the Emotions. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Allen, Robert. 1985. Speaking of Soap Operas. Chapel Hill: The University of North Carolina Press.
Ang, Ien. 1985. Watching Dallas: Soap opera and the melodramatic imagination. New York: Methuen.
Ayuttacorn, Arratee. 2014. “Body Politics and Affective Performance of Female Flight Attendants.” PhD Dissertation, Chiang Mai University.
Bakhtin, Mikhail. 1965 (1984). Rabelias and His World. Bloomington: Indiana University Press.
Bourdieu, Pierre. 1984. Distinction: A social critique of the judgement of taste. Translated by Richard Nice. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Chan, Brenda. 2016. "The Circulation of Thai Television Dramas in China.” Paper presented at the Siam Society, Bangkok, Thailand, March 18, 2016.
Chua, Beng Huat. 2004. “Conceptualizing an East Asian Popular Culture.” Inter-Asia Cultural Studies 5(2): 200-221.
Hall, Stuart. 1997. “Encoding/Decoding”. In Media Studies: A reader, edited by Paul Marris and Sue Thornham, 41-49. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Hochschild, Arlie. 2003. The Managed Heart: Commercialization of human feeling. Berkeley: University of California Press.
Iwabuchi, Koichi. 2002. Recentering Globalization: Popular culture and Japanese transnationalism. Durham and London: Duke University Press.
Jenkins, Henry. 2006. Convergence Culture: Where old and new media collide. New York: New York University Press.
Ju, Hyejung. 2010. “Glocalization of the Korean Popular Culture in East Asia: Theorizing the Korean wave.” PhD Dissertation, University of Oklahoma.
Ko, Yu-fen. 2004. “The Desired form: Japanese Idol Dramas in Taiwan.” In Feeling Asian Modernities: Transnational consumption of Japanese TV dramas, edited by Koichi Iwabuchi, 107-128. Hong Kong: Hong Kong University Press.
Kong, Shuyu. 2014. “Melodrama for Change: Gender, Kuqing Xi and the affective articulation of Chinese TV drama”. In The Political Economy of Affect and Emotion in East Asia, edited by Jie Yang, 116-133. London and New York: Routledge.
Leung, Lisa Yuk-ming. 2004. “Ganbaru and Its Transcultural Audience: Imaginary and reality of Japanese TV dramas in Hong Kong.” In Feeling Asian Modernities: Transnational consumption of Japanese TV dramas, edited by Koichi Iwabuchi, 89-106. Hong Kong: Hong Kong University Press.
Liebes, Tamar and Elihu Katz. 1990. The Export of Meaning: Cross-cultural readings of Dallas. New York: Oxford University Press.
Lin, Angel, and Avin Tong. 2008. “Re-imagining a Cosmopolitan ‘Asian Us’: Korean media flows and imaginaries of Asian modern femininities”. In East Asian Pop Culture: Analysing the Korean wave, edited by Chua Beng Huat and Koichi Iwabuchi, 91-125. Hong Kong: Hong Kong University Press.
Mankekar, Purnima. 2002. “Epic Contest: Television and Religious Identity in India.” In Media Worlds: Anthropology on new terrain, edited by Faye Ginsburg, Lila Abu-Lughod, and Brian Larkin, 134-151. Berkeley: University of California Press.
McQuail, Denis. 2010. McQuail’s Mass Communication Theory. New Delhi: Sage Publications.
Mori, Yoshitaka. 2008. “Winter Sonata and Cultural Practices of Active Fans in Japan: Considering middle-aged women as cultural agents”. In East Asian Pop Culture: Analysing the Korean wave, edited by Chua Beng Huat and Koichi Iwabuchi, 127-141. Hong Kong: Hong Kong University Press.
Rofel, Lisa. 1994. “ ‘Yearnings’: Televisual love and melodramatic politics in contemporary China.” American Ethnologist 21(4): 700-722.
Siriyuvasak, Ubonrat. 2010. “The Culture Industry and Asianization: The new imagined inter-Asia economy”. In Pop Culture Formations across East Asia, edited by Doobo Shim, Ariel Haryanto and Ubonrat Siriyuvasak, 149-179. Seoul: Jimoondang.
Toru, Ota. 2004. “Producing (Post) Trendy Japanese TV Dramas” In Feeling Asian Modernities: Transnational consumption of Japanese TV dramas, edited by Koichi Iwabuchi, 69-86. Hong Kong: Hong Kong University Press.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
2018-12-28
ฉบับ
ประเภทบทความ
บทความ
