Buddhist Women and the Peace Process in the Context of the Ethno-religious Dynamics in the Deep South of Thailand

ผู้แต่ง

  • ดวงหทัย บูรณเจริญกิจ มหาวิทยาลัยมหิดล 0000-0001-8441-5294

คำสำคัญ:

ผู้หญิงชาวพุทธ, องค์กรชาวพุทธ, เพศสภาพ, การมีส่วนร่วม, กระบวนการสันติภาพ

บทคัดย่อ

บทความนี้สำรวจบทบาท เป้าหมายและแนวทางการเข้าไปมีส่วนร่วมในกระบวนการสันติภาพของผู้หญิงชาวพุทธผ่านการเข้าร่วมกลุ่มหรือองค์กรที่ชูอัตลักษณ์ความเป็นชาวพุทธในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้ท่ามกลางสถานการณ์ความไม่สงบที่ยังคงไม่แน่นอนและพลวัตความสัมพันธ์ระหว่างชุมชนพุทธและมุสลิมที่มีความตึงเครียดเกิดขึ้นอยู่เป็นระยะ งานศึกษาชิ้นนี้ผู้วิจัยสัมภาษณ์ผู้หญิงชาวพุทธและผู้นำชาย และใช้วิธีการสังเกตอย่างมีส่วนร่วมในกิจกรรมของกลุ่ม/องค์กรชาวพุทธในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ โดยใช้แนวคิดเพศสภาพเป็นกรอบวิเคราะห์ซึ่งทำให้เห็นสถานะความเป็นผู้กระทำของผู้หญิงชาวพุทธที่แม้จะมีจำนวนน้อย แต่ก็สามารถส่งเสียงและต่อมาเข้าไปมีส่วนร่วมในกระบวนการสันติภาพที่เกิดขึ้นในพื้นที่สาธารณะกับภาคประชาสังคมและในพื้นที่ทางการกับผู้แทนคณะพูดคุยทั้งจากฝ่ายรัฐบาลและฝ่ายขบวนการ ในช่วงเวลาไม่กี่ปีที่ผ่านมานี้ผู้หญิงชาวพุทธได้สั่งสมศักยภาพที่จะกำหนดวาระและท่าทีของชาวพุทธเพื่อต่อรองให้กระบวนการสันติภาพนับรวมชาวพุทธซึ่งเป็นประชากรส่วนน้อยในพื้นที่เข้าไว้ด้วย

เอกสารอ้างอิง

เอกสารภาษาไทย

กลุ่มถักทอสันติภาพ (กทส.). 2561. ข้อเสนอของกลุ่มถักทอสันติภาพ (กทส.) ต่อสถานการณ์ชาวพุทธในจังหวัดชายแดนภาคใต้. กรุงเทพฯ: บริษัท นัทชา พริ้นติ้ง จำกัด.

กลุ่มถักทอสันติภาพ (กทส.). 2562. ความรู้สึกและข้อเสนอของชาวพุทธต่อกระบวนการพูดคุยสันติภาพ/สันติสุข. กรุงเทพฯ: บริษัท นัทชา พริ้นติ้ง จำกัด.

เครือข่ายวิชาการ Peace Survey. 2564. ผลการสำรวจความคิดเห็นประชาชนต่อกระบวนการสันติภาพจังหวัดชายแดนภาคใต้ครั้งที่ 6. กรุงเทพฯ: สำนักสันติวิธีและธรรมาภิบาล สถาบันประปกเกล้า.

ซากีย์ พิทักษ์คุมพล. 2560. “บทสำรวจการศึกษาความขัดแย้งและการแก้ไขปัญหาความขัดแย้งในจังหวัดชายแดนภาคใต้ในรอบทศวรรษ (พ.ศ. 2547-2557).” ใน หนึ่งทศวรรษมานุษยวิทยาและสังคมวิทยากับการศึกษาจังหวัดชายแดนภาคใต้. บรรณาธิการโดย อนุสรณ์ อุณโณ, 183-222. กรุงเทพฯ: ศูนย์ศึกษาสังคมและวัฒนธรรมร่วมสมัย คณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. https://socanth.tu.ac.th/ccscs/wp-content/uploads/2017/09/anusorn-ed-2560-zakee.pdf.

ฐานข้อมูลเหตุการณ์ชายแดนใต้ ศูนย์เฝ้าระวังสถานการณ์ภาคใต้. 2564. “สรุปเหตุการณ์ในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ประจำเดือนธันวาคม 2563.” ศูนย์เฝ้าระวังสถานการณ์ภาคใต้, 12 มกราคม 2564. สืบค้นวันที่ 30 กันยายน 2564. https://deepsouthwatch.org/th/node/11970.

ดวงหทัย บูรณเจริญกิจ, ประกีรติ สัตสุต, และ รักชาติ สุวรรณ์. 2562. “การเริ่มต้นส่งเสียงต่อรองกับกระบวนการสันติภาพของชาวพุทธในจังหวัดชายแดนภาคใต้.” วารสารศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์. 11(1): 150-178.

ดวงหทัย บูรณเจริญกิจ, ปาริชาด สุวรรณบุบผา, และ มนธิภา ยิ้มย่อง. 2560. “ผู้หญิงที่ชายขอบของกระบวนการสันติภาพชายแดนใต้: มุมมองของผู้หญิงผู้ได้รับผลกระทบ.” วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร. 5(1): 14-27.

ดอน ปาทาน, เอกรินทร์ ต่วนศิริ, และ อันวาร์ กอมะ. 2561. สัญญาณความหวาดกลัวอิสลามในสังคมไทย. ปัตตานี: ปาตานีฟอรั่ม.

เดอะบางกอกไทม์. 2565. “มือมืดนำป้ายผ้าแขวนตามสะพานในพื้นที่นราธิวาสมีเนื้อหาขับไล่ ‘สยาม’ ออกไป.” ภูมิภาค, The Bangkok Times, 18 เมษายน 2565. สืบค้นวันที่ 19 เมษายน 2565. https://www.thebangkoktimes.com/2565041817.

ทวีพร คุ้มเมธา. 2558. “‘ปาตานี’ vs. สามจังหวัดชายแดนใต้ การเมืองของคำเรียก.” ประชาไท, 12 กันยายน 2558. สืบค้นวันที่ 13 เมษายน 2565. https://prachatai.com/journal/2015/09/61358.

ไทยพีบีเอส. 2562. “15 ปี ‘พระมรณภาพ’ 21 รูปจากเหตุความรุนแรงชายแดนใต้.” ภูมิภาค, Thai PBS, 20 มกราคม 2562. สืบค้นวันที่ 15 มกราคม 2565 https://news.thaipbs.or.th/content/277126.

ธเนศ อาภรณ์สุวรรณ์. 2551. ความเป็นมาของทฤษฎี “แบ่งแยกดินแดน” ในภาคใต้ไทย. พิมพ์ครั้งที่ 2. สมุทรปราการ: มูลนิธิโตโยต้าประเทศไทย.

ธันวา ใจเที่ยง, ปัญญา เถาว์ชาลี, นพดล อัคฮาด, และ กตัญญู แก้วหานาม. 2558. “แนวคิดรัฐ-เขตแห่งวัฒนธรรม: ข้อเสนอบนความหลากหลายทางชีวชาติพันธุ์และความหลากหลายทางวัฒนธรรมของชนชาติพื้นเมือง.” วารสารรัฐศาสตร์และนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏกาฬสินธุ์. 4(1): 55-68.

นันทร์ชนก วงษ์สมุทร์. 2562. “เลือกตั้ง 2562: พรรคแผ่นดินธรรมชูนโยบายพุทธศาสนาเป็นศาสนาประจำชาติ.” บีบีซีไทย, 31 มกราคม 2562. สืบค้นวันที่ 16 เมษายน 2565. https://www.bbc.com/thai/thailand-47067093.

ปิยลักษณ์ โพธิวรรณ์, อาภากร ประจันตะเสน, และ ศิริพงษ์ ทองจันทร์. 2563. “ภิกษุณี: กระบวนการเคลื่อนไหวของผู้หญิงบนพื้นที่พระพุทธศาสนาเถรวาทในประเทศไทย.” วารสารพื้นถิ่นโขง ชี มูล. 6(1): 117-146.

พระมหาสุชาติ อนาลโย (ใหมอ่อน). 2560. “เครือข่ายชาวพุทธเพื่อสันติ: การขับเคลื่อนกระบวนการสร้างสันติสุข ในพื้นที่ ๓ จังหวัดชายแดนภาคใต้”. วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต (การพัฒนาสังคม), มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สืบค้นวันที่ 15 มกราคม 2565. http://lp.mcu.ac.th/userfiles/file/วิทยานิพนธ์/ปริญญาเอก/การพัฒนาสังคม/2560/MCU600101005.pdf.

พระวีระพจน์ ชาครธมฺโม (ผลจันทร์), ขันทอง วัฒนะประดิษฐ์, และ พูนสุข มาศรังสรรค์. 2561. “การมีส่วนร่วมของสตรีชาวพุทธในการเสริมสร้างชุมชนสันติสุข ในจังหวัดชายแดนภาคใต้: กรณีศึกษาชุมชนบ้านนอก ต.บ้านนอก อ.ปะนาเระ จ.ปัตตานี.” วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร. 6(ฉบับพิเศษ): 76–90.

พัทธ์ธีรา นาคอุไรรัตน์ และ โคทม อารียา. 2564. “พระสงฆ์กับอิหม่าม: เพื่อนรักข้ามศาสนาเพื่อสันติภาพ.” วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร. 9(2): 494-507.

พุทธพล มงคลวรวรรณ. 2552. “เรื่องจากปก: ข้อเท็จจริงบางประการเกี่ยวกับ ‘ข้อเรียกร้อง 7 ข้อของหะยีสุหลง’” รูสมิแล 30(3). 15-27. https://so05.tci-thaijo.org/index.php/rusamelae/article/view/70853.

ภัสสรา บุญญฤทธิ์ และ ฉันทนา บรรพศิริโชติ หวันแก้ว. 2562. “ผู้หญิงกับสันติภาพ: คณะทำงานวาระผู้หญิงชายแดนใต้ (PAOW) กับการขับเคลื่อนสันติภาพในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้.” วารสารเศรษฐศาสตร์การเมืองบูรพา 7(1): 38-79.

มูลนิธิวัดพระธรรมกาย. 2560. “พิธีถวายสังฆทาน 323 วัด ครั้งที่ 129.” สืบค้นวันที่ 15 มกราคม 2565. https://www.dhammakaya.net/blog/2017/09/25/Press-Release-Wat-Phra-Dhammakaya-23-09-2017.

แม่ชีณัฐหทัย ฉัตรทินวัฒน์. 2562. “แนวทางการพัฒนาการศึกษา สถานภาพ และบทบาทของแม่ชีไทย.” วารสารรัฐประศาสนศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา. 2(2): 12-21.

รอฮานี จือนารา. 2560. “บทบาทของ ‘เครือข่ายผู้หญิงภาคประชาสังคมเพื่อสันติภาพชายแดนใต้’ ใน การจัดสานเสวนาเพื่อสร้างสันติภาพในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ของประเทศไทย.” วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตร์มหาบัณฑิต (ความขัดแย้งและสันติศึกษา), มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์.

ศรีสมภพ จิตร์ภิรมย์ศรี. 2562. “อัลกอริทึมของความแปรปรวนในความรุนแรง 15 ปี ชายแดนใต้/ ปาตานี.” The 101.World, 16 สิงหาคม 2562. สืบค้นวันที่ 15 มกราคม 2565. https://www.the101.world/algorithm-of-violence-in-deep-south/.

อภิญญา เฟื่องฟูสกุล. 2546. อัตลักษณ์: การทบทวนทฤษฎีและกรอบแนวคิด. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ.

อัมพร หมาดเด็น, ดวงหทัย บูรณเจริญกิจ, และ ฟารีดา ปันจอร์. 2565. วาระผู้หญิง สันติภาพและความมั่นคง: ข้อเสนอแนะเพื่อการพัฒนาแผนปฏิบัติการระดับชาติ. สงขลา: สถาบันสันติศึกษา มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์.

เอกรินทร์ ต่วนศิริ และ อันวาร์ กอมะ. 2562. “ความสัมพันธ์ที่เปราะบางระหว่างชาวพุทธและชาวมุสลิมในสังคมไทย.” วารสารอิสลามศึกษา. 10(2): 14-26.

เอกรินทร์ ต่วนศิริ และ อันวาร์ กอมะ. 2564. มุสลิมชนกลุ่มน้อยภายใต้รัฐเมียนมาและรัฐไทย. ปัตตานี: คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินท์ วิทยาเขตปัตตานี.

เอกสารภาษาอังกฤษ

Alder, Cora. 2021. “Intersectional Conflict Analysis: Religion and gender.” CSS Analyses in Security Policy No.283, May 2021. Accessed April 9, 2022. https://css.ethz.ch/content/dam/ethz/special-interest/gess/cis/center-for-securities-studies/pdfs/CSSAnalyse283-EN.pdf.

Bitter, Jean-Nicolas. and Owen Frazer. 2020. “The Instrumentalization of Religion in Conflict.” CSS Policy Perspectives 8(5): 1-4. Accessed April 9, 2022. https://css.ethz.ch/en/center/CSS-news/2020/06/the-instrumentalization-of-religion-in-conflict.html.

Lederach, John Paul. 1997. Building Peace: Sustainable reconciliation in divided societies. Washington, DC: US Institute of Peace Press.

Liow, Joseph Chinyong. 2016. “Thailand’s Southern Border Provinces: Constructing narratives and imagining Patani Darussalam.” In Religion and Nationalism in Southeast Asia, 99-134. Cambridge: Cambridge University Press.

Marcus, Benjamin Pietro. 2016. “Six Guidelines for Teaching about Religion.” EducationWeek, April 4, 2016. Accessed September 8, 2022. https://www.edweek.org/education/opinion-six-guidelines-for-teaching-about-religion/2016/04.

Ombati, Mokua. 2015. “Women Transcending ‘Boundaries’ in Indigenous Peacebuilding in Kenya’s Sotik/Borabu Border Conflict.” Multidisciplinary Journal of Gender Studies 4(1): 637-661.

Oxfam. 2020. Transforming Power to Put Women at the Heart of Peacebuilding: A collection of regional-focused essays on feminist peace and security. UK: Oxfam. DOI: 10.21201/2020.6447.

Panjor, Fareeda, and Nurainee Jangoe. 2021. Local Women and Peacebuilding in Thailand’s Deep South: Perspectives from the Peace Survey. ASEAN-IPR Working Paper Series on Peace and Conflict Resolution – Issue 2021 No.4. https://asean-aipr.org/resources/workingpaperseries4/.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2022-06-30