การสร้างพื้นที่อภิมหาวิหารและพุทธศิลป์แบบแฟนตาซีของวัดพระธรรมกาย/ The Production of the Buddhist Megechurch and the Fantasy Buddhist Art by Wat Phra Dhammakaya, Thailand

Abstract

บทคัดย่อ

วัดพระธรรมกายดำรงตนอยู่บนความขัดแย้งอย่างชัดเจนตั้งแต่ช่วงวิกฤตเศรษฐกิจทศวรรษ 2540 อันเป็นการกลับมาของกระแสชาตินิยม การโหยหาความเป็นไทย และการเรียกร้องให้กลับไปสู่ความมีชีวิตเรียบง่ายและพึ่งพาตัวเอง  ขณะที่วัดพระธรรมกายเติบโตไปในทิศทางตรงกันข้าม การขยายตัวของเงินทำบุญ ความมั่งคั่ง การระดมทุนมหาศาล จนเป็นที่ครหานำไปสู่การกลายเป็นเป้าโจมตีในประเด็นอื่นๆ อย่างเช่น การตีความแก่นของพุทธศาสนาที่มีความแตกต่างออกไปจากสำนักพุทธศาสนา พุทธศิลป์แบบใหม่ที่ไม่อิงกับอัตลักษณ์ศิลปสถาปัตยกรรมแบบไทย  บทความนี้มุ่งหวังจะทำความเข้าใจการออกแบบพื้นที่ที่มีลักษณะเฉพาะของวัดพระธรรมกายเทียบเคียงกับแนวคิด “Megachurch” ทั้งในลักษณะทางกายภาพและสภาวะแวดล้อมของวัดแบบใหม่ รวมไปถึงลักษณะทางศิลปะที่เรียกว่า “พุทธศิลป์แบบแฟนตาซี” การแสดงออกดังกล่าวปรากฏทั้งในรูปแบบสถาปัตยกรรม การวางผัง และงานด้านทัศนศิลป์และพิธีกรรมต่างๆ ที่มีความแตกต่างออกไปจากวัดพุทธศาสนาแบบจารีตในสังคมไทย อันสัมพันธ์อยู่กับกระแสความเปลี่ยนแปลงของชีวิตผู้คนในโลกสมัยใหม่และในสังคมบริโภคนิยมในสังคมไทยในเชิงประวัติศาสตร์

 Abstracts

Wat Phra Dhammakaya obviously survives among the contradiction since Thailand’s economy crisis in late 1990s. That time was the revival of Nationalism, Thainess nostalgia and calling back for the simple Thai style life and self-reliance. However, Wat Phra Dhammakaya has grown to the opposite direction. That is expansion of merit in terms of money, wealth, a huge amount of commercialization are all blamed by the conservative ideology. These things led to other issues such as the interpretation of the Buddhist dogma, the creation of new Buddhist art. This article aims to understand the specific design of Wat Phra Dhammakaya from the concept of “Megachurch” both physical space and the new environmental Buddhist temple including  new Buddhist art  called “fantasy Buddhist art”.  These expressions appear on architectures, area planning, visual art design and the ritual events. These action is different from the traditional Buddhist temple in Thai society. Relating to the historically change of people life in the modern world and the consumption age.