อาบัติ วินัยเรื่องของพระ ในทัศนะการลงโทษทางอาญา

บทคัดย่อ

อาบัติในพระพุทธศาสนาหมายถึงการละเมิดกฎเกณฑ์ของสงฆ์ที่พระพุทธเจ้าได้บัญญัติไว้เพื่อรักษาความสงบเรียบร้อยในสังคมสงฆ์ และสร้างความศรัทธาแก่คฤหัสถ์ การศึกษาครั้งนี้วิเคราะห์อาบัติในบริบทของทัณฑวิทยา โดยเน้นสองมิติหลัก ได้แก่ การลงโทษเพื่อข่มขู่ยับยั้ง และการแก้ไขฟื้นฟู ซึ่งมีเป้าหมายและวิธีการที่แตกต่างกัน มิติการข่มขู่ยับยั้งเน้นการสร้างความเกรงกลัวผ่านการกำหนดบทบัญญัติที่ชัดเจน เช่น การตำหนิในที่สาธารณะ และการลงโทษตามกฎของสงฆ์ เพื่อให้ผู้กระทำผิดหลาบจำและลดพฤติกรรมการกระทำผิดซ้ำ ในขณะที่มิติการแก้ไขฟื้นฟูมุ่งเน้นการปรับปรุงพฤติกรรมของผู้กระทำผิด โดยใช้การสอนธรรมะ การให้ความรู้ในพระวินัย และการเจริญสติ สมาธิ และปัญญา เพื่อแก้ไขปัจจัยที่ผลักดันให้เกิดการกระทำผิด ผลการศึกษาพบว่า อาบัติสามารถแบ่งปัจจัยที่ส่งผลให้เกิดการละเมิดได้เป็น 3 ด้าน ได้แก่ การขาดความละอาย การขาดความรู้เกี่ยวกับพระวินัย และการขาดสติหรือสมาธิ แนวทางการป้องกันที่มีประสิทธิภาพคือการจัดการศึกษาและฝึกฝนพระภิกษุในด้านดังกล่าว เพื่อเสริมสร้างความตระหนักรู้และลดแนวโน้มการกระทำผิด โดยเฉพาะในกลุ่มปุถุชนที่ยังไม่ได้บรรลุธรรม ขณะที่พระอเสขะที่เป็นพระอรหันต์จะไม่มีแนวโน้มการกระทำผิดเนื่องจากละกิเลสได้หมดสิ้นแล้ว ทั้งนี้การจัดการอาบัติตามพระวินัยมิได้สะท้อนการลงโทษในเชิงบังคับที่สร้างความเจ็บปวด แต่เป็นการตำหนิและฟื้นฟูเพื่อให้พระภิกษุสามารถพัฒนาตนเองให้กลับมาสู่ความบริสุทธิ์ การวิเคราะห์ผ่านกรอบทัณฑวิทยาแสดงให้เห็นมุมมองที่สมดุลระหว่างการป้องปรามและการแก้ไขพฤติกรรมในเชิงสร้างสรรค์ ซึ่งสอดคล้องกับหลักการของพระพุทธศาสนาและสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในบริบทสังคมร่วมสมัยได้อย่างมีประสิทธิภาพ