แนวทางการบริหารหลักสูตรสหวิทยาการของมหาวิทยาลัยไทย

ทลปภร ปัญโยรินทร์; ภูมิภควัธจ์ ภูมพงศ์คชศร; วีระวัฒน์ พัฒนกุลชัย

ผู้แต่ง

ทลปภร ปัญโยรินทร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์
ภูมิภควัธจ์ ภูมพงศ์คชศร มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์
วีระวัฒน์ พัฒนกุลชัย มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์

คำสำคัญ:

แนวทางการบริหาร, หลักสูตรสหวิทยาการ, มหาวิทยาลัยไทย

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้นำเสนอการสังเคราะห์แนวทางการบริหารหลักสูตรสหวิทยาการสำหรับมหาวิทยาลัยไทย โดยบูรณาการแนวคิดการศึกษาฐานผลลัพธ์ (OBE) กับการศึกษาฐานสมรรถนะ (CBE) การศึกษาใช้วิธีการทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบตามเกณฑ์การคัดเลือกที่กำหนด และมีการตรวจสอบความเที่ยงตรงของข้อมูลด้วยการตรวจสอบสามเส้า จากฐานข้อมูลวิชาการทั้งในประเทศและต่างประเทศ รวมกว่า 50 รายการในช่วงปี พ.ศ. 2558-2566 ผลการศึกษาพบว่า การพัฒนาหลักสูตรสหวิทยาการในมหาวิทยาลัยไทยยังขาดกรอบแนวคิดที่เป็นระบบ โดยเฉพาะกลไกการประเมินสมรรถนะข้ามศาสตร์ที่มีประสิทธิภาพ บทความนี้จึงนำเสนอนวัตกรรมทางทฤษฎี 2 ประการ คือ 1. กรอบแนวคิดการศึกษาฐานผลลัพธ์ (OBE) แนวคิดการศึกษาฐานสมรรถนะ (CBE) แนวคิดการบูรณาการสหวิทยาการ (ID) ที่เชื่อมโยงผลลัพธ์การเรียนรู้กับสมรรถนะข้ามศาสตร์และ 2. กลไกการขับเคลื่อน 4 ประการที่ผสานเทคโนโลยีดิจิทัลกับการมีส่วนร่วมของภาคอุตสาหกรรม ได้แก่ การทำแผนที่สมรรถนะดิจิทัล แดชบอร์ดติดตามหลักสูตรแบบพลวัต การประเมินผลที่มีภาคอุตสาหกรรมมีส่วนร่วม และการปรับตัวหลักสูตรแบบคล่องตัว จากผลการศึกษา บทความนี้เสนอแนวทางเชิงนโยบายในการปรับกรอบมาตรฐานคุณวุฒิระดับอุดมศึกษาแห่งชาติเพื่อรองรับการพัฒนาสมรรถนะข้ามศาสตร์อย่างยั่งยืนซึ่งจะช่วยยกระดับคุณภาพบัณฑิตให้ตอบสนองความต้องการในตลาดแรงงานยุคดิจิทัลและเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศอย่างยั่งยืน

เอกสารอ้างอิง

กฎกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม เรื่อง มาตรฐานคุณวุฒิระดับอุดมศึกษา. (2565, 13 มกราคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 139 ตอนพิเศษ 20 ก. หน้า 28-31.

คณะเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร มหาวิทยาลัยมหิดล. (2566). หลักสูตรวิทยาศาสตร์บัณฑิต สาขาวิชาเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร (หลักสูตรนานาชาติ). สืบค้น 8 มีนาคม 2568, จาก https://shorturl.asia/AotgD

คณะพาณิชยศาสตร์และการบัญชี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. (2566). หลักสูตรระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการ (MIS). สืบค้น 8 มีนาคม 2568, จาก https://shorturl.asia/fMNgB

ปริญญา เทวานฤมิตรกุล. (2558). การศึกษาที่มุ่งผลลัพธ์ (Outcome-based Education) โดยผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง (Student-Centered) และใช้โครงงานเป็นฐานในการเรียนรู้ (Project-based Learning). สืบค้น 8 มีนาคม 2568, จากhttp://vet.ku.ac.th/vv2018/form/edu/OBE06.pdf

วิทยาลัยนวัตกรรม มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. (2566). หลักสูตรวิทยาศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาดิจิทัลทรานส์ฟอร์เมชันและนวัตกรรม (dX). สืบค้น 8 มีนาคม 2568, จาก https://www.citu.tu.ac.th/eng/dx/

สมศักดิ์ นิลลาพันธ์. (2565). การศึกษาระดับการบูรณาการหลักสูตรสหวิทยาการในมหาวิทยาลัยของรัฐ. วารสารวิชาการและวิจัย มทร.พระนคร, 16(1), 153-168.

สำนักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม. (2564). แผนด้านการอุดมศึกษาเพื่อผลิตและพัฒนากำลังคนของประเทศ พ.ศ. 2564-2570. กรุงเทพฯ: สำนักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม.

สำนักงานสภานโยบายการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรมแห่งชาติ. (2564). โมเดลเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. 2564-2569. กรุงเทพฯ: สำนักงานสภานโยบายการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรมแห่งชาติ.

สำนักมาตรฐานและประเมินผลอุดมศึกษา. (2565). รายงานการสำรวจหลักสูตรสหวิทยาการในสถาบันอุดมศึกษา ปีการศึกษา 2564-2565. กรุงเทพฯ: สำนักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม.

สุรางค์ ธรรมโวหาร. (2564). ปัญหาและความท้าทายในการพัฒนาหลักสูตรฐานสมรรถนะในระดับอุดมศึกษาของประเทศไทย. วารสารวิชาการสถาบันการพลศึกษา, 13(3), 343-358.

Beemt, A. V. D. et al. (2020). Interdisciplinary engineering education: A review of vision, teaching, and support. Journal of Engineering Education, 109(3), 508-555.

Biggs, J. & Tang, C. (2011). Teaching for quality learning at university (4th ed.). Buckingham, England: Open University Press.

Chian, M. (2020). Tracing the development of literacy practices for integrating interdisciplinary curriculum in higher education: Interactional ethnographic study. Revista Brasileira de Linguística Aplicada, 20(3), 479-509.

Davies, M. et al. (2017). Interdisciplinary higher education: Perspectives and practicalities. Bingley, UK: Emerald Group Publishing.

Digital Economy Promotion Agency. (2024). depa unveils Thailand's digital workforce development plan for 2025. Retrieved April 11, 2025, from https://www.depa.or.th/en/article-view/20240902_02

International Association of Universities. (2022). Higher education and SDGs: Higher education's essential contribution to the 2030 agenda. Paris, France: IAU Global Survey Report.

Joseph, O. B. & Uzondu, N. C. (2023). Curriculum development for interdisciplinary STEM education: A review of models and approaches. International Journal of Applied Research in Social Sciences, 5(8), 137-152.

Klein, J. T. (2017). Typologies of interdisciplinarity: The boundary work of definition. Oxford, UK: Oxford University Press.

Lokmic-Tomkins, Z. et al. (2024). Integrating global health education into tertiary curricula: A practical toolbox for implementation. Frontiers in Public Health, 1(11), 1-13.

Nguyen, C. H. et al. (2024). Implementing outcome-based education in higher education programs: A multiple case study in Vietnam and Laos. Vietnam Journal of Education, 8(2), 112-120.

Santos, S. C. D. et al. (2022). Promoting professional competencies through interdisciplinary PBL: An experience report in computing higher education. Retrieved April 11, 2025, from https://shorturl.asia/bumcV

Spady, W. G. (1994). Outcome-based education: Critical issues and answers. Arlington, Virginia, USA: American Association of School Administrators.

Tinnell, T. L. et al. (2019). Successful interdisciplinary collaboration: Supporting science teachers with a systematic, ongoing, intentional collaboration between university engineering and science teacher education faculty. Journal of Science Teacher Education, 30(6), 567-580.

Voorhees, R. A. (2001). Competency-based learning models: A necessary future. New Directions for Institutional Research, 2001(110), 5-13.

Wesselink, R. et al. (2017). Models and principles for designing competence-based curricula, teaching, learning and assessment. Springer.

Yunita, Y. et al. (2023). Mapping between digital competencies and digitalization of the accounting profession. Asian Journal of University Education, 19(1), 86-99.