ธรรมาภิบาลกับการแก้ไขปัญหาคอร์รัปชันในระบบราชการไทย

พงศ์ธสิษฐ์ ปิจนันท์

ผู้แต่ง

พงศ์ธสิษฐ์ ปิจนันท์ นักวิชาการอิสระ

คำสำคัญ:

ธรรมาภิบาล, คอร์รัปชัน, ระบบราชการไทย, การบริหารภาครัฐ

บทคัดย่อ

การนำหลักธรรมาภิบาลมาใช้แก้ไขปัญหาคอร์รัปชันในระบบราชการไทย ปัญหาคอร์รัปชันเป็นปัญหาเรื้อรังที่บั่นทอนการพัฒนาประเทศ สะท้อนผ่านดัชนีชี้วัดภาพลักษณ์คอร์รัปชัน (CPI) ปี 2567 ที่ประเทศไทยได้คะแนนเพียง 34 คะแนน อยู่อันดับที่ 107 จาก 180 ประเทศ รูปแบบการทุจริตที่พบมาก ได้แก่ การทุจริตจัดซื้อจัดจ้าง การรับสินบน การซื้อขายตำแหน่ง และระบบอุปถัมภ์ สาเหตุสำคัญมาจากระบบอุปถัมภ์ที่ฝังรากลึกในสังคมไทย ค่านิยมทางสังคม ความหละหลวมของระบบราชการ และปัญหาเศรษฐกิจของข้าราชการบางกลุ่ม ธรรมาภิบาลเป็นแนวทางสำคัญในการแก้ไขปัญหา ประกอบด้วยหลักการ 6 ประการ ได้แก่ หลักนิติธรรม หลักคุณธรรม หลักความโปร่งใส หลักการมีส่วนร่วม หลักความรับผิดชอบ และหลักความคุ้มค่า การประยุกต์ใช้ธรรมาภิบาลต้องดำเนินการแบบองค์รวมเนื่องจากทุกหลักการมีความสัมพันธ์เชื่อมโยงกัน แนวทางป้องกันและแก้ไขคอร์รัปชันต้องอาศัยการส่งเสริมจริยธรรมในระดับบุคคลและองค์กร ควบคู่กับการส่งเสริมธรรมาภิบาลในทุกภาคส่วน นอกจากนี้ ควรบูรณาการหลักคุณธรรมทางศาสนาเข้ากับการบริหารงานภาครัฐ โดยเฉพาะหลักหิริ-โอตตัปปะและหลักฆราวาสธรรม 4 ซึ่งการแก้ปัญหาจะมีประสิทธิภาพต้องดำเนินการทั้งการปลูกฝังจิตสำนึกและการบังคับใช้กฎหมายอย่างเข้มงวดและเป็นธรรม โดยอาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วนเพื่อสร้างสังคมที่โปร่งใสและปราศจากคอร์รัปชันอย่างยั่งยืน

เอกสารอ้างอิง

ชญาดา จิรกิตติถาวร. (2566). ทุจริตคอร์รัปชัน กฎหมายดี แต่ปัญหายังหนัก. สืบค้น 18 มีนาคม 2568, จาก https://shorturl.asia/PITJL

ชัยอนันต์ สมุทรวานิช. (2550). จดหมายเปิดผนึกจากที่ประชุมคณาจารย์ คณะรัฐศาสตร์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. กรุงเทพฯ: ผู้จัดการ.

ไทยพับลิก้า. (2568). ดัชนีวัดภาพลักษณ์คอร์รัปชันปี 2567 ไทยได้ 34 คะแนน อยู่อันดับ 107. สืบค้น 26 เมษายน 2568, จาก https://shorturl.asia/AH98T

ธงชัย คล้ายแสง. (2562). หลักธรรมาภิบาลกับการบริหารจัดการภาครัฐแนวใหม่. วารสารวิจยวิชาการ, 2(2), 183-184.

ธีรยุทธ บุญมี. (2551). ธรรมรัฐแห่งชาติยุทธศาสตร์ก็หายนะประเทศไท. กรุงเทพฯ: สายธาร.

นิยม รัฐอมฤต. (ม.ป.ป.). ธรรมาภิบาล. สืบค้น 17 มีนาคม 2568, จาก http://wiki.kpi.ac.th/index.php?title=ธรรมาภิบาล

บวรศักดิ์ อุวรรณโณ. (2552). การกำกับดูแลองค์การที่ดี. กรุงเทพฯ: สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี.

เบญจพร พึงไชย. (ม.ป.ป.). สรุปสาระความรู้โครงการเสริมสร้างประสิทธิภาพการป้องกันการทุจริตของหน่วยงานภาครัฐหลักสูตร เครือข่ายภาคประชาสังคมในการต่อต้านการทุจริต. สืบค้น 18 มีนาคม 2568, จาก https://shorturl.asia/hY6tw

ประสงค์ สุ่นศิริ. (2561). ความทุจริตในวงราชการไทย. สืบค้น 17 มีนาคม 2568, จาก http://www.anticorruption.in.th/2016/th/detail/1213/4/ความทุจริตในวงราชการไทย

พระครูปลัดประวิทย์ วรธมฺโม และคณะ. (2564). การนำหลักธรรมาภิบาลมาใช้กับการบริหารงานภาครัฐ. วารสารมหาจุฬานาครทรรศน์, 8(4), 35-47.

พระสราวุธ ฐิตสีโล. (2566). การบริหารงานภาครัฐตามหลักธรรมาภิบาลยุค 4.0. วารสาร นวังคสัตถุสาสน์ปริทรรศน์, 1(2), 73-86.

พิชญ์ณิฐา พรรณศิลป์ และคณะ. (2559). การคอรัปชั่นในระบบราชการไทย : แนวทางการป้องกันและแก้ไข. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร, 4(2), 326-340.

เมธา หริมเทพาธิป. (2559). ธรรมาภิบาลกับการแก้ปัญหาคอรัปชั่น. วารสารพุทธมัคค์, 1(2), 33-41.

วิทยากร เชียงกุล. (2550). สภาวะการศึกษาไทย ปี 2549/2550 การแก้ปัญหาและการปฏิรูปการศึกษาอย่างเป็นระบบองค์รวม. กรุงเทพฯ: สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา.

สำนักงาน ป.ป.ช.. (2566). สถานการณ์การทุจริตประเทศไทย. สืบค้น 18 มีนาคม 2568, จาก https://shorturl.asia/XJGIj

แสงชัย อภิชาตธนพัฒน์. (ม.ป.ป.). หลักธรรมาภิบาลในการบริหารองค์กร. สืบค้น 17 มีนาคม 2568, จาก https://www.constitutionalcourt.or.th/occ_web/ewt_dl_link.php?nid=8735

อภิชาติ พานสุวรรณ และพระมหาบุญรอด มหาวีโร. (2564). ปัญหาการทุจริตคอร์รัปชันในระบบราชการ. วารสารสังคมศาสตร์และมานุษยวิทยาเชิงพุทธ, 6(8), 489-499.

Rhodes, R. (1997). Understanding Governonce: Plligy Networks, Governce, Reftexivity, and Accountability. Maidenhead: Open University Press.