การพัฒนาการส่งเสริมสุขภาพและการจัดการสิ่งแวดล้อมของวัดและชุมชนในจังหวัดนนทบุรีตามโครงการวัดประชารัฐสร้างสุข

สุริยา รักษาเมือง; รัตนา ตฤษณารังสี

ผู้แต่ง

สุริยา รักษาเมือง มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
รัตนา ตฤษณารังสี มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

คำสำคัญ:

การส่งเสริมสุขภาพ, การจัดการสิ่งแวดล้อม, วัดและชุมชน

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1. ศึกษาการพัฒนาการส่งเสริมสุขภาพและการจัดการสิ่งแวดล้อมของวัดและชุมชนในจังหวัดนนทบุรี 2. ศึกษาปัจจัยที่ส่งผลต่อการพัฒนาการส่งเสริมสุขภาพและการจัดการสิ่งแวดล้อมของวัดและชุมชนในจังหวัดนนทบุรี 3. นำเสนอการพัฒนาการส่งเสริมสุขภาพและการจัดการสิ่งแวดล้อมของวัดและชุมชนในจังหวัดนนทบุรีตามโครงการวัดประชารัฐสร้างสุข เป็นการวิจัยแบบผสานวิธี โดยเชิงปริมาณศึกษาด้วยแบบสอบถามกับกลุ่มตัวอย่างได้แก่ พระสงฆ์ จำนวน 190 รูป วิเคราะห์ข้อมูลหาค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐานและการถดถอยพหุคูณ การวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้การสัมภาษณ์เชิงลึกผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ได้แก่ พระสังฆาธิการ นักวิชาการด้านรัฐประศาสนศาสตร์ นักวิชาการด้านพระพุธศาสนา และผู้แทนประชาชน รวม 18 รูปหรือคน วิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา

ผลการวิจัยพบว่า 1. การพัฒนาการส่งเสริมสุขภาพและการจัดการสิ่งแวดล้อมของวัดและชุมชนในจังหวัดนนทบุรี พบว่า โดยภาพรวมอยู่ในระดับมาก 2. ปัจจัยหลัก 5ส ส่งผลต่อการส่งเสริมสุขภาพและการจัดการสิ่งแวดล้อมของวัดและชุมชนทุกด้านอย่างมีนัยสำคัญที่ระดับ 0.01 และ 0.05 และทำนายความผันแปรได้ร้อยละ 72.5 ส่วนหลักสัปปายะ 4 ส่งผลที่ระดับ 0.01 และทำนายได้ร้อยละ 71.5 3. การพัฒนาการส่งเสริมสุขภาพและการจัดการสิ่งแวดล้อมของวัดและชุมชนในจังหวัดนนทบุรีตามโครงการวัดประชารัฐสร้างสุข พบว่า ด้านการพัฒนาฐานข้อมูลสุขภาพ มีการจัดเก็บข้อมูลสุขภาพของพระสงฆ์ สามเณร และชุมชน ด้านการพัฒนาสถานที่วัดให้เป็นพื้นที่ส่งเสริมสุขภาพและรับผิดชอบต่อหน้าที่ วัดและชุมชนเป็นสถานที่ปลอดยาเสพติดและเป็นพื้นที่ส่งเสริมสุขภาพ ด้านการส่งเสริมกิจกรรมสุขภาพ มีวิธีปฏิบัติสำหรับกิจกรรมสุขภาพ ด้านการพัฒนาระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมภายในวัดและชุมชน มีระบบการจัดการขยะ น้ำเสีย และพลังงาน ด้านการพัฒนาวัดให้เป็นแหล่งศึกษาเรียนรู้ด้านการส่งเสริมสุขภาพมีการร่วมมือกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องพัฒนาความรู้ด้านสุขภาพ

เอกสารอ้างอิง

กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น. (2561). คู่มือการดำเนินงานโครงการวัด ประชา รัฐ สร้างสุข : พัฒนาวัดตามแนวทาง 5 ส ที่ทุกภาคส่วนมีส่วนร่วม. กรุงเทพฯ: กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น.

กองพุทธศาสนสถาน กรมการศาสนา. (2545). คู่มือการพัฒนาวัด อุทยานการศึกษาในวัดลานวัด ลานใจ ลานกีฬา. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์การศาสนา.

ใจ บุญชัยมิ่ง. (2560). การศึกษากลยุทธ์การพัฒนาวัดการจัดการสาธารณูปการในจังหวัดพะเยา. ธรรมทรรศน์. 17(2), 115-116.

บุญมี โททำ. (2564). รูปแบบการเสริมสร้างกระบวนการเรียนรู้ตามแนวทางวัด ประชา รัฐ สร้างสุขเพื่อความเข้มแข็งของชุมชนในพื้นที่สวนพฤกศาสตร์ดงฟ้าห่วน จังหวัดอุบลราชธานี. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร, 9(2), 615-628.

พระครูสังฆรักษ์อนันต์ สุทฺธิมโน. (2564). รูปแบบการบริหารจัดการงานสาธารณูปการตามโครงการวัด ประชา รัฐ สร้างสุขของคณะสงฆ์จังหวัดปทุมธานี. วารสาร มจร สังคมศาสตร์ปริทรรศน์, 10(1), 171-182.

พระครูสิริธรรมบัณฑิต (ภาณุวัฒน์ ปฏิภาณเมธี). (2564). รูปแบบการพัฒนาวัดด้วยวิถี 5ส โครงการวัด ประชา รัฐ สร้างสุขของวัดมิ่งเมืองมูล. วารสารวิจัยวิชาการ, 4(1), 23-36.

พระครูอดุลสามัคคยาธร (แสงจันทร์ ขนฺติธมฺโม). (2563). บทบาทของเจ้าอาวาสในการบริหารจัดการวัดในสังคมไทยปัจจุบัน. วารสารมหาจุฬานาครทรรศน์, 7(5), 102-116.

พระราชวรมุนี (ประยุทธ์ ปยุตฺโต). (2527). สถาบันสงฆ์กับสังคมไทย. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์มูลนิธิโกมลคีมทอง.

เพ็ญจันทร์ บัวซาว. (2558). การปฏิบัติกิจกรรม 5 ส และการเสริมสร้างความปลอดภัยในการทำงานของพนักงานบริษัท คอมพาร์ท พรีซิชั่น (ประเทศไทย) จำกัด. วารสารชุมชนวิจัย มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา, 9(1), 75-82.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกแปลไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

สำนักงานคณะกรรมการการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2561). ยุทธศาสตร์ชาติ พ.ศ.2561-2580. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.

สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ. (2567). ข้อมูลทะเบียนวัด ณ เดือนมกราคม พ.ศ. 2567. สืบค้น 25 พฤศจิกายน 2567, จาก https://shorturl.asia/yCzb3

Yamane, T. (1973). Statistics: an introductory analysis (3rd ed.). New York: Harper & Row.