รูปแบบการเพิ่มศักยภาพในการทำการเกษตรตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง ผ่านการออกแบบกระบวนการที่ไม่ต้องทิ้งการทำเกษตรแบบเดิมและมีการจัดการพื้นที่ของเกษตรกรของชาวไร่อ้อยและไร่มันสำปะหลัง อำเภอวิเชียรบุรี จังหวัดเพชรบูรณ์

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเพิ่มศักยภาพในการทำการเกษตรตามแนวเศรษฐกิจพอเพียงผ่านการออกแบบกระบวนการที่ไม่ต้องทิ้งการทำเกษตรแบบเดิมและมีการจัดการพื้นที่ของเกษตรกรของชาวไร่อ้อยและไร่มันสำปะหลังอำเภอวิเชียรบุรี จังหวัดเพชรบูรณ์ เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม จำนวน 300 ครัวเรือน โดยการคัดเลือกแบบเจาะจง ใช้การสัมภาษณ์และการสังเกตแบบมีส่วนร่วม วิเคราะห์เชิงเนื้อหาประกอบบริบทพื้นที่วิจัย แล้วเขียนบรรยายเชิงพรรณนา

          ผลการวิจัยพบว่า สามารถเพิ่มศักยภาพในการทำการเกษตรด้วย “หลักสูตรเกษตรกรผู้เปลี่ยนชีวิต” ประกอบด้วยกิจกรรมการเรียนรู้ คือ 1) วังวนชีวิตในไร่อ้อยและมันสำปะหลัง เข้าใจถึงผลกระทบต่อปัจจัยการดำรงชีพ ปัจจัยการผลิต และปัจจัยพึ่งพาธรรมชาติ 2) การเข้าใจถึงผลกระทบจากการพึ่งพาปัจจัยภายนอกเพื่อการดำรงชีพ เมื่อชีวิตพึ่งพาอาหารจากภายนอก 3) สร้างอาหารในบ้านเรา สามารถวางแผนการจัดการพื้นที่บริเวณบ้านของตนเองเพื่อปลูกผักสวนครัว 4) ก้าวสู่ชีวิตแบบพอเพียง เข้าใจปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงได้อย่างลึกซึ้ง สามารถนำไปปรับใช้ในการดำรงชีวิตได้อย่างเหมาะสม และ 5) ปฏิบัติการสร้างความมั่นคงทางอาหาร โดยการวิเคราะห์สภาพบริบทในปัจจุบันผ่านกระบวนการร่วมกันค้นหาปัญหา ร่วมวิเคราะห์ปัญหา ร่วมออกแบบการบวนการแก้ไขปัญหา ร่วมสร้างฉากพิมพ์การเปลี่ยนแปลง ผ่านการสร้างต้นแบบเกษตรกรผู้เปลี่ยนแปลงชีวิตจากต้นน้ำ คือ “การวางแผนและประเมินโอกาส” กลางน้ำ คือ “แบ่งรับแบ่งสู้เข้าสู่การทดลอง” และปลายน้ำ คือ ร่วมปฏิบัติจนเกิดความเปลี่ยนแปลง บนฐานคิดการสร้างต้นแบบความสำเร็จ “ลดรายจ่าย สร้างรายได้” สร้างและขยายเครือข่ายขับเคลื่อนการปรับเปลี่ยนวิถีการเกษตร มีการรวมกลุ่มทำเกษตรอินทรีย์ กลุ่มผลิตและใช้ปุ๋ยอินทรีย์