การพัฒนาและการประยุกต์ใช้ภูมิปัญญาครั่งตามแนวเศรษฐกิจสร้างสรรค์ของชุมชนตำบลหนองม่วง อำเภอบรบือ จังหวัดมหาสารคาม
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาภูมิปัญญาครั่ง; การพัฒนาและประยุกต์ใช้ตามแนวเศรฐกิจสร้างสรรค์ของชุมชนตำบลหนองม่วง อำเภอบรบือ จังหวัดมหาสารคาม เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพโดยมีกลุ่มเป้าหมายคือผู้เพาะเลี้ยงครั่งในชุมชนตำบลหนองม่วง จำนวน 4 หมู่บ้าน รวม 50 คน โดยใช้การสัมภาษณ์เชิงลึกและการสนทนากลุ่มย่อย และนำข้อมูลมาวิเคราะห์ตามแนวคิด ทฤษฎี แล้วนำเสนอข้อมูลเชิงพรรณนาวิเคราะห์
ผลการวิจัยพบว่า ภูมิปัญญาครั่งของชุมชนตำบลหนองม่วง ที่สำคัญ มีดังนี้ 1) การเลือกครั่งพันธุ์ คือ สายพันธุ์ครั่งที่จะนำมาเพาะเลี้ยง 2) การเพาะเลี้ยง คือ การเตรียมการ การวางแผน เพื่อกระจายครั่งพันธุ์ 3) การเลือกต้นไม้เพาะเลี้ยงครั่งด้วยการคัดเลือกต้นไม้ที่เหมาะสมเพื่อเพาะเลี้ยงครั่ง 4) การคัดครั่งพันธุ์ คือ คัดเอาครั่งพันธุ์ที่ดีที่สุดในบรรดาครั่งทั้งหมด เพื่อนำไปเพาะเลี้ยง 5) การห่อครั่ง คือ การนำครั่งที่คัดแล้วนำมาห่อด้วยวัสดุที่หาได้จากธรรมชาติและในครัวเรือน 6) การกำจัดแมลงศัตรูครั่ง คือ การทำลายแหล่งที่อยู่อาศัยของแมลงศัตรูครั่งบนต้นจามจุรี 7) การนำห่อครั่งขึ้นเพาะเลี้ยงบนต้นจามจุรี คือ การนำห่อครั่งขึ้นไปห้อยตามกิ่งไม้เพื่อให้ครั่งขยายพันธุ์
การพัฒนาและการประยุกต์ใช้ตามแนวเศรษฐกิจสร้างสรรค์ของชุมชนตำบลหนองม่วง พบว่า กลุ่มเพาะเลี้ยงครั่งในชุมชนตำบลหนองม่วงได้พัฒนาโดยกระจายครั่งพันธุ์ไปเพาะเลี้ยงในพื้นที่ภาคอีสาน กลุ่มอาศัยประสบการณ์ การสังเกตุ การมีส่วนร่วม การลงมือทำ การจดจำ ทำให้เห็นความเปลี่ยนแปลงและความแตกต่างของการปรับตัวและการเจริญเติบโตของแมลงครั่งในแต่ละพื้นที่ โดยไม่นำเอาครั่งพันธุ์ของกลุ่มเพาะเลี้ยงอื่นเข้ามาปะปน กระทั่งพัฒนาเป็นสายพันธุ์ครั่งของชุมชน แล้วนำมาต่อยอดประยุกต์ใช้ให้มีมูลค่าเพิ่ม เช่น สีย้อมผ้า ยารักษาโรค สีผสมอาหาร เครื่องรางของขลัง เครื่องดนตรี เป็นต้น ซึ่งเป็นไปตามแนวทางเศรษฐกิจสร้างสรรค์ของชุมชน ซึ่งเป็นการพัฒนาขั้นตอนอย่างต่อเนื่องจากภูมิปัญญากลุ่มเพาะเลี้ยงครั่งเพื่อส่งเสริมเศรษฐกิจของชุมชน
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ทัศนะและความคิดเห็นที่ปรากฏในวารสาร ถือเป็นความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความนั้น และไม่ถือเป็นทัศนะและความรับผิดชอบของกองบรรณาธิการ
เอกสารอ้างอิง
กนกพร ฉิมพลี. (2555). รูปแบบการจัดการความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านหัตถกรรมเครื่องจักสาน:กรณีศึกษาวิสาหกิจชุมชน จังหวัดนครราชสีมา. กรุงเทพฯ: สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์.
แก่น บุรีวัน. (2564). ผู้เพาะเลี้ยงครั่ง หมู่ที่ 9 บ้านเขวาน้อย ตำบลหนองม่วง อำเภอบรบือ จังหวัดมหาสารคาม. สัมภาษณ์, 7 สิงหาคม.
ชาย รักษาพล. (2564). ผู้เพาะเลี้ยงครั่ง หมู่ที่ 11 บ้านโนนกลาง ตำบลหนองม่วง อำเภอบรบือ จังหวัดมหาสารคาม. สัมภาษณ์, 4 กุมภาพันธ์.
แดนชัย คำสิงคะ. (2564). ผู้เพาะเลี้ยงครั่ง หมู่ที่ 10 บ้านโคกใหญ่ ตำบลหนองม่วง อำเภอบรบือ จังหวัดมหาสารคาม. สัมภาษณ์, 12 กันยายน.
ถวิล ชินเกตุ. (2564). ผู้เพาะเลี้ยงครั่ง หมู่ที่ 9 บ้านเขวาน้อย ตำบลหนองม่วง อำเภอบรบือ จังหวัดมหาสารคาม. สัมภาษณ์, 3 กุมภาพันธุ์.
ทรงศักดิ์ ร่มจันทร์. (2564). ผู้เพาะเลี้ยงครั่ง หมู่ที่ 10 บ้านโคกใหญ่ ตำบลหนองม่วง อำเภอบรบือ จังหวัดมหาสารคาม. สัมภาษณ์, 12 กันยายน.
เทิดชาย ช่วยบำรุง. (2554). ภูมิปัญญาการพัฒนาท้องถิ่นเชิงสร้างสรรค์. กรุงเทพฯ: สถาบันพระปกเกล้า.
นิธิ เอี่ยวศรีวงศ์. (2536). การศึกษาของชาติกับภูมิปัญญาท้องถิ่น. กรุงเทพฯ: อัมรินทร์พริ้นตริ้ง.
ประสิทธิ์ โยแก้ว. (2564). ผู้เพาะเลี้ยงครั่ง หมู่ที่ 14 บ้านโคกใหญ่ ตำบลหนองม่วง อำเภอบรบือ จังหวัดมหาสารคาม. สัมภาษณ์, 4 ตุลาคม.
ปิยะวรรณ สุทธิประพันธ์. (2558). การสำรวจแมลงศัตรูกาแฟอาราบิก้าและแมลงศัตรูธรรมชาติจังหวัดเชียงใหม่และเชียงราย. วารสารเกษตร, 30(3), 233-242.
พรรณี เด่นรุ่งเรือง. (2557). โครงการเพาะเลี้ยงครั่งและการใช้ประโยชน์จากครั่ง. กรุงเทพฯ: กรมป่าไม้ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม.
เมิก นาคแย้ม. (2564). ผู้เพาะเลี้ยงครั่ง หมู่ที่ 14 บ้านโคกใหญ่ ตำบลหนองม่วง อำเภอบรบือ จังหวัดมหาสารคาม. สัมภาษณ์, 14 สิงหาคม.
ราชบัณฑิตยสถาน. (2525). พจนานุกรรมราชบัณฑิตยสถาน. กรุงเทพฯ: อักษรเจริญทัศน์.
รุ่งฤดี ดงแสง. (2564). ผู้เพาะเลี้ยงครั่ง หมูที่ 9 บ้านเขวาน้อย ตำบลหนองม่วง อำเภอบรบือ จังหวัดมหาสารคาม. สัมภาษณ์, 3 กุมภาพันธุ์.
เรียน ธรรมประเสริฐ. (2563). ผู้เพาะเลี้ยงครั่ง หมู่ที่ 10 บ้านโคกใหญ่ ตำบลหนองม่วง อำเภอบรบือ จังหวัดมหาสารคาม. สัมภาษณ์, 6 มิถุนายน.
ศศิขวัญ ศรีกระจ่าง. (2550).บรรทัดห้าเส้นยุคไฮเทค. กรุงเทพฯ: บรรณากรุ๊ป.
สงวน คำสิงคะ. (2564). ผู้เพาะเลี้ยงครั่ง หมู่ที่ 10 บ้านโคกใหญ่ ตำบลหนองม่วง อำเภอบรบือ จังหวัดมหาสารคาม. สัมภาษณ์, 13 พฤศจิกายน.
สมยศ ร่มจันทร์. (2564). ผู้เพาะเลี้ยงครั่ง หมู่ที่ 10 บ้านโคกใหญ่ ตำบลหนองม่วง อำเภอบรบือ จังหวัดมหาสารคาม. สัมภาษณ์, 13 พฤศจิกายน.
สมัย พงพันนา. (2564). ผู้เพาะเลี้ยงครั่ง หมู่ที่ 7 บ้านโคกเสือเฒ่า ตำบลหนองม่วง อำเภอบรบือ จังหวัดมหาสารคาม. สัมภาษณ์, 3 กุมภาพันธุ์.
สี คำพล. (2563). ผู้เพาะเลี้ยงครั่ง. หมู่ที่ 14 บ้านโคกใหญ่ ตำบลหนองม่วง อำเภอบรบือ จังหวัดมหาสารคาม. สัมภาษณ์, 6 มิถุนายน.
สุบรรณ นาหนองขาม. (2564). ผู้เพาะเลี้ยงครั่ง หมู่ที่ 10 บ้านโคกใหญ่ ตำบลหนองม่วง อำเภอบรบือ จังหวัดมหาสารคาม. สัมภาษณ์, 13 พฤศจิกายน.
เสาร์ คำศรี. (2564). ผู้เพาะเลี้ยงครั่ง หมู่ที่ 10 บ้านโคกใหญ่ ตำบลหนองม่วง อำเภอบรบือ จังหวัดมหาสารคาม. สัมภาษณ์, 4 ตุลาคม.
หอการค้าจังหวัดลำปาง. (2556). การรณรงค์ปลูกต้นฉำฉาเพื่อเลี้ยงครั่งตามโครงการ 800 ล้านกล้า80 พรรษามหาราชินี. ลำปาง: หอการค้าจังหวัดลำปาง.
อนันต์ วงษาสืบ. (2564). ผู้เพาะเลี้ยงครั่ง หมู่ที่ 14 บ้านโคกใหญ่ ตำบลหนองม่วง อำเภอบรบือ จังหวัดมหาสารคาม. สัมภาษณ์, 4 ตุลาคม.
อภิชัย สัชฌะไชย. (2558). การส่งออกครั่งเม็ด. วารสารเกษตรพระจอมเกล้า, 36(1), 1-11.
อ่อนตา อินนอก. (2563). ผู้เพาะเลี้ยงครั่ง หมู่ที่ 9 บ้านเขวาน้อย ตำบลหนองม่วง อำเภอบรบือ จังหวัดมหาสารคาม. สัมภาษณ์, 24 กันยายน.
อาคม เติมพิทยาไพสิฐ. (2554). เศรษฐกิจสร้างสรรค์. สืบค้นจาก http://www.chulapedia.chula.ac.th/index.php?title=เศรษฐกิจสร้างสรรค์
อาทร ตัณฑวุฑโฒ. (2506). การเพาะเลี้ยงครั่ง. กรุงเทพฯ: กรมป่าไม้.
อุดม ร่มเย็น. (2564). ผู้เพาะเลี้ยงครั่ง หมู่ที่ 7 บ้านโคกเสือเฒ่า ตำบลหนองม่วง อำเภอบรบือ จังหวัดมหาสารคาม. สัมภาษณ์, 3 กุมภาพันธ์.
เอกวิทย์ ณ ถลาง. (2540). ภูมิปัญญาสี่ภาค วิถีชีวิตและกระบวนการเรียนรู้ของชาวบ้านไทย. โครงการกิตติเมธี สาขาศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. นนทบุรี: มหาวิทยาลัย สุโขทัยธรรมาธิราช.
Ahmad, A., Ramamurthy, V. V., Sharma, K. K., Mohanasundaram, A., Vidyarthi, A. S., & Ramani, R. (2013). Three new species of Kerria (Hemiptera: Coccoidea: Tachardiidae) from India. Zootaxa, 3734(4), 442-452. https://doi.org/10.11646/zootaxa.3734.4.2
