กสิณ 10 กับการบรรลุธรรมในคัมภีร์วิสุทธิมรรค

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษากสิณ 10 ในคัมภีร์วิสุทธิมรรค 2) เพื่อศึกษาวิเคราะห์กสิณ 10 กับการบรรลุธรรมในคัมภีร์วิสุทธิมรรค เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท และเอกสารต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง สรุปวิเคราะห์ เรียบเรียง บรรยายเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า ส่วนกสิณ 10 กับการบรรลุธรรมในคัมภีร์วิสุทธิมรรค พบว่า การเพ่งปฐวีกสิณ เป็นต้น ใช้เป็นอารมณ์ของสมถกรรมฐานก่อนพัฒนาเข้าสู่วิปัสสนาเพื่อบรรลุธรรม โดยการเพ่งดินที่มีสัณฐานกลมประมาณ 1 คืบ 4 นิ้ว เป็นดินที่พระโยคีบุคคลต้องเพ่งทั่วไปพร้อมกัน มิใช่เพ่งเฉพาะเพียงส่วนใดส่วนหนึ่ง ความคิดที่สร้างขึ้นโดยอาศัยปฐวีนิมิตเป็นอารมณ์เรียกว่า ปฐวีกสิณ คือ ทำฌาน 4 และ ฌาน 5 ในปฐวีกสิณให้บังเกิดแล้วเพ่งมองเพื่อทำจิตให้เป็นสมาธิ ปฐวีกสิณสามารถใช้เป็นบาทฐานในการเข้าสู่วิปัสสนาได้เรียกว่าการเจริญวิปัสสนาแบบสมถยานิก คือวิธีการฝึกจิตด้วยการเจริญสมถกรรมฐานก่อนแล้วเจริญวิปัสสนาต่อเนื่องภายหลัง เป็นแบบวิธีการฝึกฝนพัฒนาจิตเพื่อความหลุดพ้นตามแนวทางแห่งเจโตวิมุตติ ซึ่งจะส่งผลให้ผู้ฝึกปฏิบัติบรรลุธรรมสำเร็จเป็นพระอรหันต์แบบอุภโตภาควิมุตติ เป็นต้น