ทางรอดหรือทางล่ม : ประวัติศาสตร์ชุมชนยุคหลังเหตุการณ์วาตภัย (ปี พ.ศ. 2505 – 2525) กรณีศึกษา อำเภอพิปูน จังหวัดนครศรีธรรมราช

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาชุมชนยุคหลังเหตุการณ์วาตภัยอุทกภัย (พ.ศ. 2505 – 2525) เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ กลุ่มเป้าหมายครั้งนี้ได้แก่ กลุ่มแกนนำและผู้สูงอายุในชุมชนที่มีความรู้ด้านประวัติศาสตร์ชุมชน จำนวน 16 คน ได้มาจากการเลือกแบบเจาะจง เครื่องมือการวิจัย ได้แก่ แบบสัมภาษณ์ เก็บข้อมูลจากบทความทางวิชาการ รายงานการวิจัย เอกสารของหน่วยงานในชุมชน เอกสารส่วนบุคคล ข่าวท้องถิ่น และศึกษาภาคสนามโดยการสังเกต และการสัมภาษณ์เชิงลึกวิเคราะห์ข้อมูลโดยเชิงพรรณนาวิเคราะห์ และตรวจสอบข้อมูลโดยใช้เทคนิคสามเส้า ผลการศึกษาพบว่า อำเภอพิปูนยุคหลังเหตุการณ์วาตภัยอุทกภัยมีการปรับปรุงพื้นที่ตามนโยบายในลักษณะฟื้นฟูภาคเกษตรด้วยการส่งเสริมให้ปลูกพืชเชิงเดี่ยวคือ ปลูกยางพารา เพราะถูกสร้างความเชื่อมั่นใหม่ว่า “ปลูกยางพารารายได้สูง” แต่ยุทธศาสตร์และการนำมาปฏิบัติในครั้งนี้ไม่สอดคล้องกับวิถีการผลิตแบบดั้งเดิม ประกอบกับราคายางพาราตกต่ำรายได้ไม่พอใช้จ่ายในครัวเรือนเทียบเคียงได้ว่าคือ “ทางล่ม” จึงจำเป็นต้องแสวงหาแนวทางสำหรับการจัดการเชิงพื้นที่ที่สอดคล้องปัจจุบัน ได้แก่ การจัดการพื้นที่การเกษตรที่มีพืชและไม้ผลต่าง ๆ ที่ปลูกรวมกันในพื้นที่เดียวกันหรือในลักษณะ “สวนสมรม” และการจัดการพื้นที่เพื่อปลูกพืชเศรษฐกิจควบคู่ระบบวิถีการผลิตในครัวเรือน เทียบเคียงได้ว่าคือ “ทางรอด” ของชุมชน