พิณอีสาน: การสร้างนวัตกรรมใหม่เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์เชิงเศรษฐกิจสร้างสรรค์

บทคัดย่อ

พิณเป็นเครื่องดนตรีที่ได้ความนิยมตั้งแต่สมัยโบราณถึงปัจจุบัน งานวิจัยได้กำหนดวัตถุประสงค์ไว้เพื่อศึกษา 1) ประวัติความเป็นมาของพิณอีสาน 2) สภาพปัจจุบันและปัญหารูปแบบการผลิตพิณอีสาน 3) การสร้างนวัตกรรมใหม่เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์เชิงเศรษฐกิจสร้างสรรค์ ผู้วิจัยได้ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพทำการศึกษาข้อมูลจากเอกสารและภาคสนาม ผู้ให้ข้อมูลจำนวน  76  คน  ซึ่งประกอบไปด้วย 1) กลุ่มผู้รู้ (Key Informants) จำนวน  8  คน  2) ผู้ปฏิบัติ (Casual Informants)   จำนวน วิเคราะห์เนื้อหาตามประเด็นที่กำหนดไว้ในกรอบการวิจัย นำเสนอผลการศึกษาแบบพรรณนาวิเคราะห์ผลการวิจัยพบว่า 1) พิณอีสานมีประวัติความเป็นมาไม่ชัดเจนแต่คงความสัมพันธ์ดนตรีประเภทเครื่องระหว่างวัฒนธรรมใกล้เคียง  ช่างสมัยโบราณทำขึ้นอย่างเรียบง่ายเทียบเสียงให้ตรงกับระบบเสียงแคนเพลงที่ใช้บรรเลงเลียบแบบทำนองแคน เมื่อหมอลำเกิดขึ้นในภาคอีสานพิณถูกนำมาเล่นเป็นเครื่องดนตรีหลัก ศิลปินได้พัฒนาวงดนตรีพิณจึงถูกนำผสมวงและปรับปรุงระบบขยายเสียงเป็นที่นิยมอย่างแพร่หลาย 2)  สภาพปัจจุบันและปัญหา พิณอีสานได้รับความนิยมมากขึ้นวัตถุดิบคือไม้ที่ใช้ทำเริ่มขาดแคลนเนื่องจากไม่มีการปลูกทดแทนและไม้เนื้อแข็งบางชนิดเป็นต้นไม้หวงห้าม พิณที่ผลิตขึ้นในปัจจุบันทำมากจากไม้หลายชิ้นประกอบเข้าด้วยกันตกแต่งลวดลายและสีสันให้งดงาม 3) การสร้างนวัตกรรมใหม่ในการทำพิณเกิดจากการคัดเลือกจุดเด่นของช่างฝีมือในพื้นที่วิจัยทั้ง 3 แห่งนำมาออกแบบสร้างสรรค์ใหม่โดยประยุกต์เครื่องมือที่เหมาะสม พิณที่ทำขึ้นใหม่ยังคงรักษาเอกลักษณ์ด้านรูปทรง ลวดลาย สิ่งที่เพิ่มเติมขึ้นมาเทคนิคการลงสี การปรับปรุงคุณภาพเสียง เพื่อให้เป็นที่ต้องการของผู้ซื้อ โดยสรุปงานวิจัยนี้สามารถนำไปเป็นแนวทางในการพัฒนาเครื่องดนตรีคล้ายคลึงกันได้