“จีนตั้วเหี่ย” ภาพสะท้อนบทบาทและอิทธิพลของชาวจีนโพ้นทะเล ในสมัยต้นรัตนโกสินทร์ (รัชกาลที่ 3-4)

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งศึกษาถึงภาพสะท้อนบทบาทและอิทธิพลของกลุ่มชาวจีนในสมัยต้นรัตนโกสินทร์ (รัชกาลที่ 3-4) ผ่านการดำเนินงานของ “สมาคมลับ” หรือ “จีนตั้วเหี่ย” ซึ่งพบว่า ชาวจีนอพยพเข้ามาในสยามจำนวนมากตั้งแต่สมัยธนบุรีจนถึงต้นรัตนโกสินทร์ โดยมีมูลเหตุมาจาก สยามต้องการชาวจีนให้เข้ามาช่วยในเรื่องการผลิตและการค้า รวมถึงการให้อิสระและสิทธิพิเศษในการอยู่อาศัย ชาวจีนพยายามสร้างสถานภาพและความมั่นคงในหลายลักษณะทั้งการแต่งงานกับชาวสยาม การเข้าไปมีบทบาทในระบบราชการ การแสวงหาความคุ้มครองจากต่างชาติ ปัญหา จีนตั้วเหี่ย เกิดขึ้นในช่วงรัชกาลที่ 3 โดยมีมูลเหตุมาจาก ปัญหาเรื่องการค้าฝิ่น ความเจ็บแค้นในข้าราชการสยาม ความต้องการได้รับการคุ้มครอง โดยกระทำการเพื่อให้ได้มาซึ่งผลประโยชน์ตามที่ต้องการ แม้ว่าการกระทำนั้นจะขัดต่อกฎหมายของบ้านเมือง รัชกาลที่ 3 ทรงใช้นโยบายแข็งกร้าวและการปราบปรามอย่างเด็ดขาด แต่ปัญหาจีนตั้วเหี่ยกลับเพิ่มจำนวนขึ้นและกระจายไปยังพื้นที่ต่าง ๆ หลายจังหวัด ในขณะรัชกาลที่ 4 ทรงเลือกใช้นโยบายประนีประนอมมากกว่า ปัญหาจีนตั้วเหี่ย คือสะท้อนบริบททางประวัติศาสตร์สังคมสำคัญทั้งความสำคัญของชาวจีน ความฉลาดและเล่ห์เหลี่ยมของชาวจีน นโยบายของรัฐที่มีต่อชาวจีน รวมถึงอิทธิพลของชาวจีนในช่วงเวลาดังกล่าว